Het verkennen van de betekenis van Lucas 11

leren bidden

1. En het geschiedde, toen Hij op een bepaalde plaats aan het bidden was, en toen Hij ophield, zeide een van Zijn discipelen tot Hem: "Heer, leer ons bidden, gelijk ook Johannes zijn discipelen leerde."

2. En Hij zeide tot hen: Wanneer gij bidt, zegt: "Onze Vader, die in de hemelen zijt, Uw Naam worde geheiligd. Uw Koninkrijk kome, Uw wil geschiede, gelijk in den hemel alzo ook op de aarde.

3. Geef ons ons dagelijks brood, naar gelang van de dag.

4. En vergeef ons onze zonden, want ook wij vergeven een ieder die ons iets schuldig is. En leid ons niet in verzoeking, maar verlos ons van het kwade.""

Het verhaal van Maria en Martha leert ons om onze prioriteiten op een rijtje te zetten. Als we anderen willen dienen, moeten we eerst de tijd nemen om aan Gods voeten te zitten. We moeten steeds weer naar Hem terugkeren, Zijn Woord doorzoeken en biddend proberen Zijn wil te begrijpen.

En zo is het dat in deze goddelijk geordende opeenvolging van episodes, de volgende episode Jezus laat zien wat Hij Maria zojuist heeft aangeraden te doen: Hij is in gebed. Zoals er geschreven staat: "En het geschiedde, terwijl Hij op een zekere plaats bad", kwam een van zijn discipelen naar Hem toe (Lucas 11:1). Toen hij merkte dat Jezus aan het bidden was, zei de discipel tegen Jezus: "Heer, leer ons bidden." Het is interessant dat het evangelie van Lucas het enige evangelie is dat dit belangrijke verzoek vermeldt. Het is in overeenstemming met een van de centrale thema's van dit evangelie - de ontwikkeling van het inzicht. In dit geval gaat het om het begrijpen hoe te bidden.

Jezus antwoordt onmiddellijk en geeft hun de goddelijke formule voor elk gebed. Het begint met een direct adres tot de Ene ware God, erkennende dat Hij de Vader van allen is. Zoals Jezus het zegt: "Onze Vader die in de hemelen zijt." Vervolgens erkent het ware gebed de opperste heiligheid van de naam van de Heer, die niet alleen verwijst naar een specifieke naam, maar ook naar elke goddelijke kwaliteit die van God uitgaat. Telkens wanneer wij bidden om een goddelijke eigenschap, of het nu geduld is, of mededogen, of begrip, of vrede, roepen wij de naam van de Heer aan. ¹

Na het vaststellen van de suprematie van God, die de Vader van allen is, en wiens wezenlijke eigenschappen van liefde en geloof voor allen beschikbaar zijn, gaat het gebed over tot een reeks van die dingen waarover wij moeten bidden. Bidden betekent immers vragen, smeken, of smeken, en dit is de vorm die het gebed aanneemt.

Het eerste gebedsverzoek is "Uw koninkrijk kome." Het woord "koninkrijk" betekent hier het "koninkrijk van de hemel" en in het bijzonder, de goddelijke wetten die dat koninkrijk besturen. Bidden dat het koninkrijk van de Heer tot ons komt, is bidden voor de opening van ons begrip, zodat wij de wetten van het hemelse koninkrijk kunnen begrijpen. Wanneer wij die wetten kennen en ernaar leven, zal de "wil van de Heer geschieden", zoals in de hemel, zo ook op de aarde. ²

Het moet duidelijk zijn dat dit in het oorspronkelijke Grieks geen gewone verzoeken zijn. Het zijn aansporingen, smekingen, pleidooien en smeekbeden, die allemaal een gevoel van urgentie uitstralen. Het is alsof we zeggen: "Heer, ik smeek u. Uw koninkrijk moet komen. Ik heb het wanhopig nodig. Dus, alstublieft, kom in mijn hart en open mijn begrip, zodat ik uw Woord juist kan lezen en uw wil kan doen. Ik smeek U!"

De uitdrukking "op aarde zoals in de hemel" (die ook vertaald wordt met "zoals in de hemel, zo ook op de aarde") is een eenvoudig gebed dat er een hemel op aarde moet komen. Hoewel de discipelen hier misschien aan hebben gedacht in termen van een letterlijke koning die op zo'n manier regeert dat in elke materiële behoefte zou worden voorzien, heeft Jezus veel meer in gedachten wanneer Hij hun dit gebed geeft. Door hen te leren bidden om "dagelijks brood", herinnert Hij hen er bijvoorbeeld aan dat zij alleen naar God moeten kijken als de bron van al hun voeding, zowel lichamelijk als geestelijk. En Hij leert hen om dit elke dag te doen - "dagelijks". Meer diepgaand is een gebed om "dagelijks brood", in de geestelijke zin, een nederig verzoek aan God om ons voortdurend te leiden, door ons op elk moment te geven wat we moeten denken en wat we moeten voelen. ³

Als we dieper in het gebed gaan, krijgen we de opdracht om onze zonden te erkennen, en om vergeving te vragen. In de woorden van het gebed moeten we zeggen: "Vergeef ons onze zonden." Maar om Gods vergeving te ontvangen, moeten wij ook bereid zijn anderen te vergeven. Dit betekent niet dat God zich op de achtergrond houdt en wacht tot wij de eerste stap zetten; God staat altijd aan de deur van ons hart, klaar om ons met alle zegeningen te vullen. Maar die zegeningen kunnen pas binnenkomen als wij de deur open doen. In dit geval openen we de deur door onze zonden toe te geven, en dan diegenen te vergeven die tegen ons gezondigd hebben. Zodra we dit doen, stroomt de vergeving van de Heer binnen, waardoor we anderen werkelijk kunnen vergeven. Dit gebeurt op het moment dat we de wrokgevoelens, de wrok en de hardvochtigheid wegnemen die de komst van de Heer in ons leven in de weg hebben gestaan. "Vergeef ons onze zonden," zegt Jezus, "want ook wij vergeven een ieder die ons iets schuldig is" (Lucas 11:4).

Vervolgens draagt Jezus zijn discipelen op om deze woorden aan het gebed toe te voegen: "Leid ons niet in verzoeking, maar verlos ons van de boze" (Lucas 11:4). Men moet bedenken dat deze woorden zijn aangepast aan het niveau van de geestelijke ontwikkeling van de discipelen en gegeven in bewoordingen die zij konden begrijpen. Hoewel het misschien lijkt dat God ons vaak in verzoeking brengt en ons uitdagingen geeft om ons sterker te maken, is de werkelijkheid dat God, die de Goedheid en Barmhartigheid Zelf is, nooit iemand in verzoeking brengt. In plaats daarvan laat Hij ons de pijn ervaren van ons eigen egoïsme, de frustratie van onze verijdelde ambitie, en de ellende die onvermijdelijk volgt wanneer we ernaar streven om het leven te leiden zonder Gods leiding en steun.

Er zij echter op gewezen dat God ons weliswaar niet in deze verzoekingen "leidt", maar dat Hij ze wel toelaat. Bovendien, als wij bereid zijn Zijn hulp te ontvangen, leidt Hij ons er doorheen. Met andere woorden, God laat tegenslagen toe - die vaak beproevingen en verzoekingen worden genoemd - in de wetenschap dat wij door deze tijden van beproeving waardevolle lessen kunnen leren.

Als we even nadenken over de goddelijke ordening van dit gebed, is het belangrijk te onthouden dat het begint met ons tot God te wenden en de heilige eigenschappen te erkennen die van Hem afkomstig zijn ("Zijn naam"); vervolgens wordt ons geleerd te smeken dat we deze eigenschappen mogen ontvangen door ons begrip te openen ("Uw koninkrijk kome") en door Zijn wil te doen ("Uw wil geschiede"). Dan zullen wij ons dagelijks brood ontvangen, d.w.z. de liefdevolle genegenheid en de hemelse wijsheid die ons in elk ogenblik zullen ondersteunen. Bovendien, voor zover wij onze zonden erkennen en de zonden van anderen vergeven, kan de Heer ons vervullen met de liefde en wijsheid die ons zullen leiden door de onvermijdelijke verleidingen die zullen opkomen wanneer onze zelfzuchtige liefdes de overhand beginnen te krijgen over onze edeler natuur.

Het ontstaan van deze zelfzuchtige liefdes en de bevrijding ervan door de kracht van de waarheid van de Heer wordt bedoeld met de woorden: "bevrijd ons van het kwade". Dit wordt ook onderwezen in de Hebreeuwse geschriften, waar staat geschreven: "Al ga ik door het dal van de schaduw des doods, ik vrees geen kwaad, want Gij zijt bij mij" (Psalm 23:4). Met andere woorden, God leidt ons niet in verzoeking, maar Hij leidt ons door verzoeking heen door ons te vervullen met Zijn liefde en ons te leiden met Zijn waarheid. ⁴

Zoals wij reeds eerder hebben opgemerkt, sprak Jezus dikwijls naar het inzicht van Zijn discipelen. Het idee dat God ons in verzoeking brengt was in die tijd een diepgewortelde overtuiging en Jezus wist dat Zijn discipelen nog niet klaar waren om boven de schijn uit te stijgen dat God hen in verzoeking brengt. In dit geval spreekt Jezus dus op een manier die aan hun begrip is aangepast. Slechts geleidelijk aan zullen zij kunnen begrijpen dat God de Goedheid en de Barmhartigheid zelf is en dat Hij nooit iemand in verzoeking brengt. Integendeel, God leert ons voortdurend hoe we verleidingen kunnen vermijden, en als we ze niet kunnen vermijden, leert Hij ons niet alleen hoe we ze kunnen doorstaan, maar ook hoe we ze kunnen overwinnen, en, ten slotte, hoe we ervan kunnen leren. ⁵

Een praktische toepassing

Naarmate we groeien in onze kennis van en inzicht in God, zullen onze gebeden zowel de erkenning van Gods macht als de erkenning van onze machteloosheid bevatten. Bovendien zullen we, naarmate ons geestelijk leven zich verdiept, beseffen dat het ware gebed gaat over de geestelijke zaken van het geloof en de hemelse zaken van de liefde - en niet over de bevrediging van onze wereldse verlangens. Wanneer dit het geval is, zouden onze gebeden ongeveer zo kunnen klinken: "Heer, open alstublieft mijn geest en verander mijn hart, zodat ik anderen kan zien zoals U hen ziet." Of, onze gebeden zouden ongeveer zo kunnen klinken: "Hemelse Vader, wanneer mijn lagere natuur mij in verzoeking brengt, verlos mij dan van het kwade met de waarheid uit Uw Woord, en vul mij met de goedheid van Uw liefde. In Uw heilige naam bid ik."

Eerder in dit evangelie, toen Jezus bad bij zijn doop, "werd de hemel geopend" (Lucas 3:21). Dit kan ook voor ieder van ons gebeuren. Het is het heilige moment, tijdens het gebed, waarop wij ons hoopvol voelen, of troost ontvangen, of misschien een zekere innerlijke vreugde ervaren. ⁶

Als een praktische toepassing, waarom dan niet proberen te bidden?

Over het belang van volharden

5. En Hij zeide tot hen: Wie uwer zal een vriend hebben, en zal te middernacht tot hem gaan, en tot hem zeggen: Vriend, leen mij drie broden;

6. Want een vriend van mij is op zijn reis tot mij gekomen, en ik heb niets om hem voor te zetten

7. En hij van binnenuit, antwoordende, zal zeggen: "Doe mij niet arbeiden; de deur is reeds gesloten, en mijn kleine kinderen zijn met mij in bed; ik kan niet opstaan en u geven.

8. Ik zeg u: Al zal hij niet opstaan en hem geven, omdat hij zijn vriend is, toch zal hij vanwege zijn aandrang opstaan en hem geven zoveel als hij nodig heeft."

Het gebed is inderdaad een centraal aspect van ons geestelijk leven. Zonder het zou onze geest verdorren en sterven. Het vernieuwt en verfrist ons; het stelt ons in staat de uitdagingen van de dag met kracht en vertrouwen tegemoet te treden; kortom, wat de slaap doet voor het lichaam, doet het gebed voor de ziel.

Maar we moeten volhardend zijn. God zal onze gebeden niet verhoren omdat wij speciaal uitverkoren zijn, of omdat wij lid zijn van een bepaalde geloofsgroep. Als het op bidden aankomt, zijn er geen "ingewijden" en geen "speciale vrienden". Het is een staat van zijn waarin wij allen gelijk zijn voor God, die ieder van ons aanmoedigt om vol te houden.

De noodzaak van ijverig gebed wordt geïllustreerd in de volgende episode. Jezus zegt tot Zijn discipelen: "Wie van u zal een vriend hebben en om middernacht naar hem toegaan en tegen hem zeggen: 'Vriend, leen mij drie broden; want een vriend van mij is op zijn reis bij mij gekomen en ik heb niets om voor hem klaar te leggen'; en zijn vriend zal van binnen antwoorden en zeggen: 'Doe mij geen moeite; de deur is nu dicht en mijn kinderen liggen met mij in bed; ik kan niet opstaan om u te geven'"? (Lucas 11:7).

Het verhaal is een parabel over ons eigen leven. Ieder van ons is degene die om brood smeekt. Het is een andere versie van het verzoek dat net gegeven is in het modelgebed: "Geef ons ons dagelijks brood." De man in bed die de deur niet wil opendoen stelt het idee voor dat wij van God hebben op die momenten dat het voelt alsof Hij niet reageert op onze gebeden. Het voelt alsof "de deur gesloten is." Dit is natuurlijk slechts een schijn. In de geestelijke werkelijkheid is de deur naar God nooit gesloten, tenzij wij ervoor kiezen om hem te sluiten. Zijn dagelijks brood is altijd beschikbaar voor ons - tenzij wij weigeren het aan te nemen.

Maar in de gedachten van de discipelen, net als in onze eigen gedachten, zijn er tijden dat het lijkt alsof God onze wensen niet wil inwilligen of niet wil luisteren naar onze gebeden. Zelfs als we bidden om geduld, begrip en een vergevende geest, kunnen we toch ongeduldig, wrokkig en onvergevingsgezind blijven. In deze donkere, middernachtelijke tijden in ons leven, lijkt het alsof "de deur gesloten is" en God weigert brood uit te delen.

Gelukkig gaat de gelijkenis verder: "Ik zeg u, al zal hij niet opstaan en hem geven, omdat hij zijn vriend is, toch zal hij vanwege zijn volharding opstaan en hem geven zoveel als hij nodig heeft" (Lucas 11:8). In het oorspronkelijke Grieks is het woord dat hier vertaald wordt met "volharding" veel sterker. In oudere vertalingen wordt het weergegeven als "importunity", wat "schaamteloosheid" of "schaamteloze volharding" betekent.

Met andere woorden, we moeten schaamteloos volhardend zijn in onze gebeden. Terwijl God ons vaak adviseert om te ontspannen, in Hem te rusten en tevreden te zijn, is dit niet het geval als het op bidden aankomt. Het ware gebed bestaat uit het volhardend leven naar de waarheid die wij kennen, met vastberadenheid en standvastigheid. Net zoals Jezus standvastig "zijn gezicht richtte" op Jeruzalem, moeten wij onze gedachten richten op datgene waarvan wij weten dat het goed is, terwijl wij vurig bidden dat Gods wil geschiede in ons leven.

Bidden betekent niet dat wij de hele dag op onze knieën moeten doorbrengen met de handen stevig tegen elkaar geklemd in afwachting van instroom en verlichting van God. Hoewel het nuttig is om ons terug te trekken in gebed, is dit niet genoeg. Onze inspanningen om het kwade te mijden en het goede te doen moeten vurig en onophoudelijk zijn. Wij doen deze inspanningen als uit onszelf, wetende dat God ons de kracht geeft om dit te doen. Daardoor wordt elke inspanning om te leven volgens Gods wil een waar gebed. Telkens als wij dit doen, strevend naar geduld, boven wrok uitstijgend en vergevingsgezind - terwijl wij aanhoudend bidden om de kracht daartoe - zullen er subtiele verschuivingen plaatsvinden in onze geest. We ontdekken dat God in ons is opgestaan, en ons zoveel broden geeft als we nodig hebben.

Klop verder

9. En Ik zeg u: Vraag, en u zal gegeven worden; zoek, en u zult vinden; klop, en u zal opengedaan worden.

10. Want een ieder, die vraagt, ontvangt; en wie zoekt, vindt; en wie klopt, hem zal opengedaan worden.

11. 11. En indien een zoon brood zal vragen aan iemand van u, die vader is, zal hij hem dan een steen geven? En als hij vis vraagt, zal hij hem dan in plaats van vis een slang geven?

12. Of als hij om een ei vraagt, zal hij hem dan een schorpioen geven?

13. Indien gij dan, die goddeloos zijt, goede gaven weet te geven aan uw kinderen, hoeveel te meer zal de Vader, die in de hemelen is, de Heilige Geest geven aan hen, die Hem vragen?

In de vorige gelijkenis scheen de deur van de vriend gesloten te zijn. Maar omdat de man schaamteloos volhield, kreeg hij zoveel broden als hij nodig had. Op dezelfde manier moedigt Jezus nu Zijn discipelen aan om dezelfde volharding te betrachten in hun eigen gebeden, door volhardend op Gods deur te kloppen. Jezus zegt hen te "vragen", in de volle verwachting dat zij zullen ontvangen: "Vraag," zegt Jezus tot hen, "en het zal je gegeven worden; zoek, en je zult vinden; klop, en het zal je opengedaan worden. Want wie vraagt, die ontvangt, wie zoekt, die vindt, en wie klopt, die zal opengedaan worden" (Lucas 11:9-10). ⁸

Deze houding van volharding is belangrijk. Zij is hoopvol, optimistisch en vol vertrouwen. Zij getuigt van een volledig vertrouwen in God en in zijn macht om ons de geestelijke en hemelse kwaliteiten te geven waar wij om bidden - kwaliteiten die worden samengevat in een leven van geloof in God en liefde jegens de naaste. Hoewel het ons vaak toeschijnt dat deze geestelijke en hemelse zegeningen niet onmiddellijk tot ons komen, of dat God onze gebeden niet verhoort, verzekert Jezus zijn discipelen dat ieder oprecht gebed verhoord zal worden. Zoals Jezus het zegt: "Als een zoon onder u een vader om brood vraagt, zal hij hem dan een steen geven? Of als hij om een vis vraagt, zal hij hem dan een slang geven? Of als hij om een ei vraagt, zal hij hem dan een schorpioen geven?" (Lucas 11:11-12).

Door te spreken over de liefde van een vader voor zijn zoon, doet Jezus een beroep op de ouderlijke instincten van Zijn discipelen. Dit is een manier om hen te helpen de aard van Gods liefde voor iedereen te begrijpen. Tenslotte heeft Jezus hun zojuist geleerd hoe te bidden, beginnend met de woorden: "Onze Vader." Daar God de Liefde Zelf is, is het Zijn eigen natuur Zijn kinderen grenzeloos lief te hebben en hun alles te geven wat zij nodig hebben voor hun verlossing.

In dit verband moet worden opgemerkt dat "alles wat wij nodig hebben voor ons heil" alles inhoudt wat geestelijk is (d.w.z. zaken van geloof) en alles wat hemels is (d.w.z. zaken van liefde). In dit geval gebruikt Jezus de concrete taal van de fysieke wereld om boodschappen over te brengen die een diepere geestelijke waarheid bevatten. Wanneer Jezus bijvoorbeeld een gebed voor "brood" noemt, verwijst Hij naar liefde; wanneer Hij een gebed voor "vis" noemt, verwijst Hij naar levende waarheid, en wanneer Hij een gebed voor een "ei" noemt, verwijst Hij naar het begin van geestelijk leven.

Met deze heilige symboliek als onze gids, kunnen we dieper ingaan op de betekenis van deze passage. Jezus zegt dat als mensen bidden om een liefdevol hart ("brood"), God hen geen hart van "steen" zal geven. Evenzo, als mensen bidden om levende waarheid (een "vis"), zal God hen geen zelfzuchtige redenering geven (een "slang"). En als mensen bidden om een nieuwe geest (een "ei"), zal God niet toestaan dat zij vergiftigd worden door valse overtuigingen (de angel van een "schorpioen"). ⁹

Zo is het voor ieder van ons. Onze gebeden zullen misschien niet de lichamelijke gezondheid, financiële vrijheid of sociale status brengen die we zoeken - maar God zal nooit nalaten ons de liefde en wijsheid te geven waarnaar we verlangen. Bovendien zal Hij ons de Heilige Geest geven - Zijn werkelijke aanwezigheid met ons en in ons. Dit is de Geest die ons in staat stelt de waarheid te begrijpen en goed te doen. Zoals Jezus zegt: "Indien gij dan, die slecht zijt, weet uw kinderen goede gaven te geven, hoeveel te meer zal uw hemelse Vader de heilige Geest geven aan hen die Hem vragen" (Lucas 11:13). ¹⁰

Een praktische toepassing

In de vorige praktische toepassing stelden we voor dat u het gebed zou proberen. In deze toepassing stellen we voor dat u het bidden opnieuw probeert, maar dat u uw gebed deze keer concentreert op geestelijke en hemelse kwaliteiten. In plaats van je te richten op wat God kan doen voor je fysieke leven, richt je je in plaats daarvan op wat God kan doen voor je geestelijke leven. Als je bijvoorbeeld denkt aan "dagelijks brood", laat het dan een gebed zijn over het onderhouden worden door de levengevende genegenheden en nobele gedachten die van God binnenstromen. In dit verband zou je kunnen overwegen God te vragen je geduld te geven in plaats van ongeduld, of vergeving in plaats van wrok, of liefde in plaats van haat. Als je in gebed om deze geestelijke kwaliteiten vraagt, houd dan in gedachten dat de enige echte gebeden levende gebeden zijn - gebeden die worden uitgevoerd door ernaar te streven de persoon te worden die je hoopt te zijn. Tijdens dit proces, als je ernaar streeft om geestelijke kwaliteiten in je leven te manifesteren, alsof je uit jezelf komt, zal God binnenstromen met de kracht om geduldig te zijn, de kracht om te vergeven en de kracht om lief te hebben. Uiteindelijk, als je doorgaat te handelen als de persoon die je hoopt te worden, worden je gebedsleven en je dagelijkse leven één. Je gebeden zullen de weg openen voor Gods kracht om je daden te vullen, en je daden zullen je gebeden zijn die zichtbaar worden gemaakt. ¹¹

Een verdeeld huis kan niet blijven staan

14. En Hij verbande een duivel, en deze was stom; en het geschiedde, toen de duivel uitgegaan was, dat de doofstomme sprak; en de menigte verwonderde zich.

15. 15. Maar sommigen van hen zeiden: Hij drijft demonen uit door Beëlzebub, de overste der demonen.

16. 16. En anderen, [Hem] verzoekende, zochten van Hem een teken uit de hemel.

17. 17. Maar Hij, hun gedachten ziende, zeide tot hen: Elk koninkrijk dat tegen zichzelf verdeeld is, wordt verlaten, en een huis [verdeeld] tegen een huis valt.

18. 18. En indien ook Satan tegen zichzelf verdeeld is, hoe zal zijn koninkrijk standhouden? Want gij zegt, dat Ik demonen uitdrijf door Beëlzebub.

19. 19. En indien ik door Beëlzebub demonen uitdrijf, door wie werpen uw zonen ze dan uit? Daarom zullen zij uw rechters zijn.

20. Maar indien ik door de vinger Gods demonen uitdrijf, voorzeker, het koninkrijk Gods is tot u gekomen.

21. Wanneer de sterke, geheel gewapend, zijn eigen woning bewaakt, zijn zijn bezittingen in vrede;

22. Maar wanneer een sterkere dan hij komt en hem overwint, neemt hij al zijn wapenrusting waarop hij vertrouwde weg en verdeelt zijn buit.

23. Wie niet met Mij is, is tegen Mij; en wie niet met Mij verzamelt, verstrooit.

Gebed is spreken met God. Wij bieden onze gedachten aan, wij zoeken leiding, wij vragen om bescherming, wij delen de verlangens van ons hart, en wij uiten onze dankbaarheid. Er is geen mysterieuze "taal van het gebed." Er is eenvoudigweg de verzoeker en God, die spreken en luisteren. Het is een fundamenteel menselijk proces. ¹²

Maar soms merken we dat we niet met God kunnen spreken. We hebben niets te zeggen, en geen verlangen om te bidden. Het is een soort geestelijke "zwijgzaamheid". Daarom lezen wij in de volgende episode, dat Jezus "een demon uitdreef, en deze was stom" (Lucas 11:14). Zodra deze doofstomme geest was uitgedreven, begon de doofstomme te spreken. De scharen verwonderden zich, maar sommigen zeiden: "Hij drijft demonen uit door Beëlzebub, de overste van de demonen" (Lucas 11:15).

In de geestelijke werkelijkheid kan alleen de waarheid de valsheid verdrijven; alleen het goede kan het kwade verdrijven. Het is onmogelijk dat de valsheid de valsheid uitdrijft, of dat het kwade het kwade uitdrijft. Jezus verzekert ons dat dit inderdaad het geval is. Hij zegt: "Elk koninkrijk dat tegen zichzelf verdeeld is, wordt te gronde gericht, en een huis dat tegen zichzelf verdeeld is, valt uiteen" (Lucas 11:17). Jezus maakt duidelijk dat Beëlzebub niet degene is die Hem de macht geeft om demonen uit te drijven. De macht om demonen uit te drijven komt van God alleen. Daarom zegt Jezus: "Als ik demonen uitdrijf met de vinger van God, dan is het koninkrijk van God zeker over u gekomen" (Lucas 11:20).

De uitdrukking "vinger van God" is een verwijzing naar de Tien Geboden die "geschreven zijn met "de vinger van God" (Exodus 31:18). Jezus herinnert hen eraan dat Zijn macht afkomstig is van dezelfde God die de Goddelijke Geboden gaf, en het is alleen door die macht dat Hij in staat is demonen uit te drijven. De "demonen" zijn echt. Zij manifesteren zich als de vele vormen van eigenliefde die ons in slavernij houden en ons weigeren te laten bidden of te doen wat goed is voor anderen. Zij zijn als "een sterke man, volledig gewapend, die zijn eigen paleis bewaakt" (Lucas 11:21). Wanneer we onder demonische invloed zijn, vinden we het onmogelijk om te bidden. Zoals de doofstomme man, kunnen wij niet met God spreken.

Maar hoewel demonische invloeden sterk lijken te zijn, zelfs onoverwinnelijk, is God sterker. Daarom voegt Jezus deze woorden toe: "Wanneer een sterkere dan hij over hem komt en hem overwint, neemt hij hem al zijn wapenrusting af waarop hij vertrouwde, en verdeelt zijn buit" (Lucas 11:22). Jezus, die tot ons komt met de waarheid van Zijn Woord en de kracht van Zijn liefde, is de "sterkere man". Door de waarheid van Gods Woord wordt de valsheid ontwapend, en wordt haar buit verdeeld; gevechten worden in zegeningen veranderd.

Dit alles wordt bereikt wanneer een mens besluit zich te laten leiden door Gods goedheid en waarheid. Zij die zich door goedheid en waarheid laten leiden, zullen zich met Jezus verenigen in het werk om al het goede en ware in hen bijeen te brengen. Maar zij die er niet voor kiezen om zich door goedheid en waarheid te laten leiden, zullen toestaan dat onreine geesten een ravage aanrichten in hun binnenste, hun leven verstoren en alles wat goed en waar is, verstrooien. Zoals Jezus zegt: "Wie niet met Mij is, is tegen Mij, en wie niet met Mij verzamelt, verstrooit" (Lucas 11:23).

Een praktische toepassing

Goedheid en waarheid verenigen ons; zij brengen ons samen als één familie onder één God. Maar kwaad en valsheid scheiden ons en verstrooien ons. Zullen we met Hem zijn of tegen Hem die demonen uitdrijft met de vinger van God? Zullen wij behoren tot hen die samenkomen, of tot hen die verstrooien? Dit is de beslissing waarmee Jezus ons achterlaat aan het einde van deze episode.

Uitdrijven en buitenhouden van onreine geesten

24. 24. Wanneer de onreine geest uit een mens is gekomen, gaat hij door waterloze plaatsen op zoek naar rust; en als hij geen rust vindt, zegt hij: "Ik zal terugkeren naar mijn huis vanwaar ik ben uitgegaan";

25. 25. En als hij komt, vindt hij het schoongeveegd en versierd.

26. Dan gaat hij heen en neemt zeven andere geesten die goddelozer zijn dan hijzelf, en als zij binnengaan, wonen zij daar; en de laatste [dingen] van die man worden erger dan de eerste.

27. 27. En het geschiedde, terwijl Hij deze dingen zeide, dat een zekere vrouw uit de schare haar stem verhief en tot Hem zeide: "Gelukkig is de schoot, die U gebaard heeft, en de borsten, die Gij hebt gebaard.

28. 28. Maar Hij zeide: Gelukkig zijn zij, die het woord Gods horen en het bewaren.

Het uitdrijven van demonen is inderdaad wonderbaarlijk, maar het is slechts een klein deel van het wonderbaarlijke werk dat Jezus verricht. In feite, als het uitdrijven van demonen alles was wat Hij deed, zouden de mensen er slechter aan toe zijn dan voordat Hij begon. Wij lezen daarom: "Wanneer een onreine geest uit een mens gaat, gaat hij door dorre plaatsen, rust zoekend; en geen vindende, zegt hij: 'Ik zal wederkeren naar mijn huis, van waar ik gekomen ben.' En als hij komt, vindt hij het geveegd en in orde gemaakt. Dan gaat hij heen en neemt zeven andere geesten met zich mee, die goddelozer zijn dan hijzelf, en zij gaan daar binnen en wonen er; en de laatste toestand van de man is erger dan de eerste" (Lucas 11:24-26).

Jezus was inderdaad in staat demonen uit te drijven met de vinger van God. Dit is de machtige kracht van de Tien Geboden in de letterlijke zin, die ons leren wat we niet moeten doen, welk kwaad we moeten mijden. Dit is wat het geestelijk betekent om "onze huizen schoon te vegen". Wij mogen geen andere goden vereren, wij mogen Gods naam niet ijdel gebruiken, wij mogen niet werken op de sabbat, wij mogen niet moorden, geen overspel plegen, niet stelen, niet liegen en niet begeren. In de mate dat wij geen van deze dingen doen, zal ons geestelijk "huis" schoongeveegd worden.

Maar we kunnen niet tevreden zijn met een geestelijk leven dat alleen gebaseerd is op uitvegen en leegmaken. Onze geestelijke natuur - net als de lichamelijke natuur - verafschuwt een vacuüm. Als onze spiritualiteit alleen bestaat uit "Gij zult niet, Gij zult niet, Gij zult niet", dan zullen we tijdelijk schoongeveegd worden. Maar we zullen ook zijn als een leeg, onbewoond huis dat snel gevuld zal worden door "andere geesten die goddelozer zijn dan de oorspronkelijke". Trots, ijdelheid, verwaandheid, hoogmoed, zelfvoldaanheid, zelfingenomenheid en verachting zullen allemaal binnenkomen, en "de laatste toestand zal erger zijn dan de eerste."

De enige manier om dit te voorkomen is om de opgeruimde, demonvrije woningen te vullen met de tegenovergestelde goederen: in plaats van de valse goden die worden verdreven, wordt de Ene Ware God binnen genodigd; in plaats van Gods naam ijdel te gebruiken, wordt de naam van God regelmatig aangeroepen in gebed; in plaats van te werken op de sabbat, wordt de sabbat een dag om goed te doen voor anderen; in plaats van te moorden, worden we levensgevers; in plaats van te stelen, worden we bijdragers; in plaats van te liegen, worden we waarheidssprekers, en in plaats van te begeren, worden we dankbaar voor alles wat we hebben. Op deze manier wordt onze lege woning gevuld met dankbaarheid en onbaatzuchtige dienstbaarheid.

Deze episode stelt dus een twee-stappen programma voor onze geestelijke rehabilitatie voor. Aan de ene kant moeten we het kwaad mijden als zonden tegen God. Dit is de eerste stap. Wij kunnen niet verwachten dat God nieuwe zaden in onze geestelijke tuin plant, tenzij wij eerst het onkruid verwijderen. Maar alleen het onkruid verwijderen is niet genoeg. Net als een geest die leeg is, kan en zal alles naar binnen stormen. De keurig gewiedde tuin zal spoedig worden overwoekerd door ander onkruid, en tenzij er een nieuw gewas wordt geplant, zal er meer onkruid in die tuin zijn dan in het begin. Daarom moeten we niet alleen het kwade mijden; we moeten ook het goede doen. Demonen uitdrijven is slechts het begin; daarna moeten wij beginnen anderen te dienen.

Als deze episode eindigt, roept "een zekere vrouw uit de menigte," nog steeds verwonderd over het exorcisme dat op de doofstomme is uitgevoerd, uit: "Gezegend is de schoot die U gebaard heeft, en de borsten die U hebben gevoed" (Lucas 11:27). Hoewel Jezus haar niet tegenspreekt, herinnert Hij haar, en allen die zouden kunnen luisteren, eraan dat er zegeningen zijn die ver uitstijgen boven de wonderen die Hij heeft verricht. "Meer dan dat," zegt Hij, "zalig zijn zij die het woord van God horen en het bewaren" (Lucas 11:28). De nadruk ligt opnieuw niet op wonderen, maar op het horen van Gods Woord, en het doen ervan.

Het zoeken van een teken

29. En toen de menigte zich verzamelde, begon Hij te zeggen: "Dit is een verdorven geslacht; het zoekt een teken, en een teken zal het niet gegeven worden dan het teken van de profeet Jona.

30. Want gelijk Jona een teken was voor de Ninevieten, alzo zal ook de Zoon des mensen zijn voor dit geslacht.

31. De koningin van het zuiden zal opstaan in het oordeel met de mannen van dit geslacht, en hen veroordelen; want zij kwam van het uiterste der aarde om de wijsheid van Salomo te horen; en zie, meer dan Salomo [is] hier.

32. 32. De mannen van Ninevé zullen met dit geslacht in het oordeel opstaan en het veroordelen, want zij hebben zich bekeerd over de prediking van Jona, en zie, meer dan Jona [is] hier.

33. En niemand, die een lamp heeft aangestoken, steekt haar in het verborgene, noch onder een korenmaat, maar op een kandelaar, opdat zij, die binnengaan, het licht mogen aanschouwen.

34. 34. De lamp van het lichaam is het oog; daarom, wanneer uw oog enkel is, wordt ook uw gehele lichaam verlicht; maar wanneer uw oog slecht is, wordt ook uw lichaam donker;

35. 35. Hoedt u er daarom voor, dat het licht, dat in u is, niet duisternis wordt.

36. Indien dan uw gehele lichaam verlicht is en geen deel duister is, zal het geheel verlicht zijn, zoals een lamp door haar heldere schijnsel u licht geeft.

Onder hen die bijeenkwamen om getuige te zijn van de uitdrijving van de door demonen bezeten man, waren er die zich verwonderden, die twijfelden, en die "een teken uit de hemel" zochten (Lucas 11:16). Jezus richt zich nu tot deze derde groep en zegt: "Dit is een slecht geslacht. Zij zoekt een teken, en geen teken zal gegeven worden dan het teken van Jona, de profeet" (Lucas 11:29). Jezus vertelt vervolgens het verhaal van Jona, en herinnert iedereen eraan dat zelfs de mannen van Ninevé zich bekeerden toen Jona tot hen predikte. En dan wijst Hij erop dat "iemand die groter is dan Jona hier is" (Lucas 11:32).

Degene die "groter is dan Jona" is Jezus, maar de mensen kunnen niet begrijpen wat Hij bedoelt. Jona was drie dagen en drie nachten in de buik van de walvis en werd toen op het droge losgelaten. Dit wonder was een voorbode van een veel groter wonder dat spoedig zou plaatsvinden: Jezus zou gekruisigd worden, en na drie dagen zou Hij herrijzen. ¹³

Jezus wist dat zij die een teken eisten, nog steeds niet overtuigd zouden zijn. Tekenen en wonderen kunnen een ogenblik overtuigen, maar zij overtuigen niet volledig. De honger naar meer tekenen en grotere wonderen blijft toenemen en kan nooit bevredigd worden. Geloof is veel dieper. Het omvat ons begrip, en kan daarom niet blind zijn. Daarom zegt Jezus verder: "Niemand steekt, wanneer hij een lamp heeft aangestoken, die op een geheime plaats of onder een mand, maar op een kandelaar, opdat zij, die binnenkomen, het licht zien" (Lucas 11:33).

Jezus stond voor hen, als het licht der wereld, in het volle zicht, maar sommigen weigerden te zien. Dit was omdat zij niet wilden zien. Als Jezus verder gaat, zegt Hij: "De lamp van het lichaam is het oog. Daarom, wanneer uw oog goed is, zal uw gehele lichaam vol van licht zijn. Maar als je oog slecht is, is je lichaam ook vol duisternis. Let er daarom op dat het licht dat in u is, geen duisternis is" (Lucas 11:35). ¹⁴

Als Jezus het heeft over een "oog dat goed is", dan doelt hij op mensen wier begrip niet vertroebeld is door zelfzuchtige verlangens. Wanneer "het oog goed is", zien mensen de waarheid over zichzelf, zelfs als dat betekent dat zij berouw moeten tonen en hun wegen moeten veranderen. Maar wanneer het "oog slecht is", verwijst het naar een begrip dat vertroebeld is door zelfzuchtige liefdes en wereldse verlangens. Wanneer dit het geval is, is de geest vol van duisternis. Er is geen begrip omdat er geen echt verlangen is om te begrijpen. Ook al worden de persoon duizend wonderen getoond, hij zal steeds weer vervallen in ongeloof en steeds meer wonderen eisen. ¹⁵

In plaats van wonderen die geloof afdwingen, wilde Jezus hun begrip verlichten met goddelijke waarheid. Hij wist dat een waar begrip van de Schrift de hele geest kan verlichten op dezelfde manier als een lamp een hele kamer kan verlichten. Dit is wat er gebeurt wanneer een persoon echt geloof heeft in God. Zoals Jezus het zegt: "Als dan uw gehele lichaam vol licht is en geen enkel deel duister is, zal het gehele lichaam vol licht zijn, zoals het felle schijnen van een lamp u licht geeft" (Lucas 11:36).

Dit is een van de hoofddoelen van elk gebed. Het is te bidden dat God ons licht geeft, zodat wij duidelijk kunnen zien hoe wij Zijn wil moeten doen. Zoals in de Hebreeuwse geschriften staat geschreven: "Uw woord is een lamp voor mijn voet en een licht op mijn weg" (Psalm 119:105). Het is om deze reden dat David uitriep: "Mijn God verandert mijn duisternis in licht" (Psalm 18:28).

Jezus wast zich niet voor het eten

37. En terwijl Hij sprak, verzocht een zekere Farizeeër Hem om met hem te dineren; en Hij ging naar binnen en ging achterover liggen.

38. Maar de Farizeeër, ziende, verwonderde Zich, dat Hij Zich niet eerst grondig had gewassen voor het eten.

39. En de Heer zeide tot hem: Nu maakt gij, Farizeeërs, de buitenkant van de beker en van de schotel schoon, maar uw binnenkant is vervuld van afpersing en goddeloosheid.

40. Zinlozen! Heeft Hij, die de buitenkant gemaakt heeft, ook niet de binnenkant gemaakt?

41. 41. Geeft toch aalmoezen voor hetgeen binnen is en ziet, alles zal rein voor u zijn.

42. Maar wee u, Farizeeën, omdat gij munt en wijnruit en elk kruid tienden geeft, en voorbijgaat aan het oordeel en de liefde Gods; deze dingen haddt gij moeten doen, en niet ook die [ongedaan] gelaten hebben.

43. Wee u, Farizeeën, omdat gij de eerste plaatsen in de synagogen en de begroetingen op de markten liefhebt.

44. Wee u, schriftgeleerden en Farizeeën, huichelaars! Want gij zijt als graven die niet verschijnen, en de mensen die er overheen lopen en het niet weten."

45. En een van de advocaten, antwoordende, zeide tot Hem: "Meester, door deze dingen te zeggen beledigt Gij ook ons."

46. Maar Hij zeide: "Wee ook u, advocaten, want gij belast de mensen met lasten die moeilijk te dragen zijn, en zelf raakt gij de lasten niet met een van uw vingers aan.

47. Wee u, omdat u de graven van de profeten bouwt, en uw vaderen hebben hen gedood.

48. Dan getuigt gij en hebt behagen in de werken van uw vaderen, want zij hebben hen inderdaad gedood, en gij bouwt hun graven.

49. Hierdoor ook heeft de wijsheid Gods gezegd: Ik zal profeten en apostelen tot hen zenden, en [sommigen] van hen zullen zij doden en vervolgen,

50. 50. Opdat het bloed van alle profeten, uitgegoten van de grondlegging der wereld af, geëist wordt van dit geslacht,

51. Van het bloed van Abel tot het bloed van Zacharia, die omkwam tussen het altaar en het huis. Ja, Ik zeg u, het zal van deze generatie geëist worden.

52. Wee u, advocaten, want gij hebt de sleutel der kennis weggenomen; gij zijt zelf niet binnengegaan en gij hebt degenen die binnengingen verboden".

53. En terwijl Hij deze dingen tot hen zeide, begonnen de schriftgeleerden en de Farizeeën [Hem] angstig aan te sporen, en Hem uit te lokken om over vele dingen te spreken,

54. Zij lagen op Hem te wachten en trachtten Hem iets uit de mond te leggen, opdat zij Hem zouden beschuldigen.

Mensen verwonderen zich over verschillende dingen. De discipelen verwonderden zich toen Jezus de wind en de golven tot bedaren bracht (Lucas 8:25); verwonderden de mensen zich toen Jezus de jongen genas die aan toevallen leed (Lucas 9:43), en zoals wij zojuist in een recente episode hebben gezien, verwonderden de scharen zich toen Jezus een demon uitdreef van een man die doofstom was, zodat de man kon spreken. Dit waren inderdaad wonderbaarlijke gebeurtenissen. Wij kunnen plaatsvervangend delen in de verwondering van hen die deze gebeurtenissen uit de eerste hand meemaakten.

Maar, zoals we hebben gezien, was niet iedereen verbaasd. Sommigen twijfelden, en sommigen wilden meer getuigenis. En er waren er die hardnekkig volhielden dat Jezus een bedrieger was die beweerde buitengewone krachten te bezitten, maar die een charlatan was, of een tovenaar, of, het ergste van alles, een demon. Zelfs als zij zouden toegeven dat Jezus buitengewone krachten had, redeneerden zij dat deze krachten onmogelijk van God afkomstig konden zijn.

Deze laatste groep ongelovigen, zenuwachtig over Jezus' groeiende populariteit, lijkt maar één ding voor ogen te hebben: zij willen bewijzen dat Jezus een tegenstander is van alles wat zuiver en heilig is in de godsdienst. Dit is immers de man die dode lichamen aanraakt, geneest op de sabbat, eet met tollenaars, drinkt met dronkaards en omgaat met zondaars. Wanneer zij Hem gadeslaan, verhindert hun egoïsme hen Jezus' goedheid en naastenliefde te zien. Dit is precies waar Jezus op doelde in de vorige episode, toen Hij tot hen zei: "Wanneer uw oog slecht is, is uw lichaam ook vol duisternis" (Lucas 11:35). ¹⁶

De volgende episode belichaamt hun onbarmhartige argwaan. Wanneer een zekere Farizeeër Jezus vraagt om met hem te dineren, neemt Jezus de uitnodiging aan en gaat bij de Farizeeër eten. We lezen dan dat "de Farizeeër zich verwonderde." We staan even stil bij de vraag waarover de Farizeeër zich verwondert. Zijn het misschien Jezus' wonderen? Zijn wonderbaarlijke genezingen? Zijn macht over de wind en de golven? Misschien is het Zijn wonderbaarlijke voeding van de scharen, of het uitdrijven van demonen? Het antwoord is geen van de bovenstaande. Terugkomend op de onvoltooide zin, lezen we: "Hij verwonderde zich erover dat Jezus zich niet eerst had gewassen voor het eten" (Lucas 11:38).

Jezus weet wat de Farizeeër denkt en Hij gebruikt dit als een gelegenheid om een tijdloze les te leren: "Nu maakt gij Farizeeërs de buitenkant van de beker en de schotel schoon," zegt Hij, "maar uw binnenste is vol hebzucht en goddeloosheid. Dwazen! Heeft Hij die de buitenkant gemaakt heeft, niet ook de binnenkant gemaakt?" (Lucas 11:39)

De Farizeeër concentreert zich op het feit dat Jezus zijn handen niet wast voor het eten. In feite "verwondert" hij zich hierover. Maar Jezus laat hem weten dat handen wassen slechts een uiterlijke handeling is, en dat te veel aandacht voor uiterlijke zaken kan leiden tot het negeren van wat veel belangrijker is - ons innerlijk. Als de Farizeeërs bijvoorbeeld niet zo gierig waren en vrijelijker aalmoezen gaven, zou "alles rein voor hen zijn". Maar de Farizeeërs stonden niet bekend om hun liefdadigheid. In plaats daarvan gingen zij prat op "het geven van munt en wijnruit en allerlei kruiden," terwijl zij de zwaardere, belangrijkere aspecten van godsdienst, "rechtvaardigheid en liefde tot God", negeerden (Lucas 11:42).

Jezus zegt niet dat zij de tiende moeten opgeven, of de ene praktijk moeten inruilen voor een andere. Zij moeten de tiende blijven betalen, maar zij moeten ook rechtvaardigheid betrachten in hun omgang met mensen, en oprechtheid in hun liefde tot God. Zoals Jezus zegt: "Dit had u moeten doen, zonder het andere te laten" (Lucas 11:42) Jezus tuchtigt ook de Farizeeën om hun liefde voor de eer: "Wee u, Farizeeën! Want gij houdt van de beste plaatsen in de synagogen en van begroetingen op de marktplaatsen" (Lucas 11:43).

Het is Jezus duidelijk dat de uiterlijke glorie en eer die zij zozeer begeerden, hun verdorven innerlijke aard niet verhulden. Zij zijn als rottende lijken in ongemarkeerde graven. Mensen kunnen langs, zelfs over die graven lopen, niet beseffend wat een dunne sluier hen scheidt van de besmetting en verrotting onder hun voeten. "Wee u, schriftgeleerden en Farizeeën!" zegt Jezus. "Want gij zijt als graven, die men niet ziet, en de mensen, die er overheen wandelen, beseffen ze niet" (Lucas 11:44).

Tot nu toe heeft Jezus de Farizeeërs scherp veroordeeld, maar niets gezegd over de advocaten. Daarop neemt een advocaat het woord en zegt: "Meester, door deze dingen te zeggen, beledigt U ook ons" (Lucas 11:45). Dat is waar. De advocaten staan de Farizeeën bij door hen te helpen de wet te begrijpen en te interpreteren. Daarom is Jezus' kritiek op de Farizeeën ook een belediging voor de juristen.

Maar ook al is Jezus een uitgenodigde gast bij dit diner, en schendt Hij zeer zeker de code van gastvrijheid, Hij verontschuldigt zich niet. Dit komt omdat Hij denkt vanuit een hogere code - een code die liefde en gerechtigheid plaatst boven de oppervlakkige observanties, reinheidscodes en rituele piëten die door de religieuze leiders worden ingesteld en afgedwongen, maar die niets te maken hebben met echte spiritualiteit.

Daarom keert Hij terug tot Zijn tirade, ditmaal richt Hij Zijn opmerkingen tot de advocaten "Wee ook u, gij advocaten! Want gij belast de mensen met lasten die moeilijk te dragen zijn, en zelf raakt gij die lasten met geen vinger aan" (Lucas 11:46). Het beeld van de advocaten die de zegeningen van de wet veranderen in zware lasten die de mensen moeten dragen, zonder "een vinger uit te steken" om hen te helpen, is krachtig en aangrijpend.

Jezus gaat verder met het hekelen van de advocaten, nu hen en hun vaders beschuldigend van het vermoorden van de profeten, en het verhinderen van de mensen om de zegeningen van ware religie te genieten. Hoewel de juristen uit Jezus' tijd de profeten niet fysiek konden hebben vermoord (zij leefden toen niet), deed het feit dat zij geen acht sloegen op de waarschuwingen van de profeten, de kracht van hun leringen teniet. Immers, de woorden van de profeten bevatten de sleutel tot kennis. De juristen hadden deze leringen, maar gaven ze niet door aan het volk - althans niet in de geest waarin ze waren gegeven. Jezus spreekt daarom een laatste wee uit: "Wee jullie, advocaten! Want gij hebt de sleutel der kennis weggenomen. Gij zijt zelf niet binnengegaan, en gij hebt hen, die binnentraden, gehinderd" (Lucas 11:52).

Zoals te verwachten was, veranderen Jezus' woorden de Farizeeërs en advocaten niet veel van mening. Maar Hij slaagt er wel in hen bozer te maken en meer vastbesloten om een eind te maken aan Zijn onophoudelijke en scherpzinnige onthulling van hun ware aard. Daarom lezen we aan het eind van deze episode dat "de schriftgeleerden en Farizeeën Hem hevig begonnen aan te vallen en Hem over vele dingen aan een kruisverhoor te onderwerpen, terwijl zij op Hem wachtten en Hem probeerden te betrappen op iets wat Hij zou kunnen zeggen, opdat zij Hem zouden beschuldigen" (Lucas 11:54).

Deze episode eindigt waar zij begon - met de schriftgeleerden en Farizeeën "die Hem opwachtten en Hem zochten te vangen". Of het nu gaat om het feit dat Hij met ongewassen handen at, of iets zei dat in strijd was met hun begrip van de wet, zij staan klaar om Hem te beschuldigen en te veroordelen. Zij zijn tot alles in staat, behalve om van Hem te leren. Het resultaat is dat zij de waarschuwing van Jezus, gegeven aan het eind van de vorige episode, bij lange na niet begrijpen: "Ziet toe, dat het licht, dat in u is, niet duisternis is" (Lucas 11:35). ¹⁷

Notas de rodapé: