¹ Primum quidem sermonem feci de omnibus, o Theophile, quæ cœpit Jesus facere, et docere

² usque in diem, qua præcipiens Apostolis per Spiritum Sanctum, quos elegit, assumptus est :

³ quibus et præbuit seipsum vivum post passionem suam in multis argumentis, per dies quadraginta apparens eis, et loquens de regno Dei.

⁴ Et convescens, præcepit eis ab Jerosolymis ne discederent, sed exspectarent promissionem Patris, quam audistis (inquit) per os meum :

⁵ quia Joannes quidem baptizavit aqua, vos autem baptizabimini Spiritu Sancto non post multos hos dies.

⁶ Igitur qui convenerant, interrogabant eum, dicentes : Domine, si in tempore hoc restitues regnum Israël ?

⁷ Dixit autem eis : Non est vestrum nosse tempora vel momenta, quæ Pater posuit in sua potestate :

⁸ sed accipietis virtutem supervenientis Spiritus Sancti in vos, et eritis mihi testes in Jerusalem, et in omni Judæa, et Samaria, et usque ad ultimum terræ.

⁹ Et cum hæc dixisset, videntibus illis, elevatus est : et nubes suscepit eum ab oculis eorum.

¹⁰ Cumque intuerentur in cælum euntem illum, ecce duo viri astiterunt juxta illos in vestibus albis,

¹¹ qui et dixerunt : Viri Galilæi, quid statis aspicientes in cælum ? Hic Jesus, qui assumptus est a vobis in cælum, sic veniet quemadmodum vidistis eum euntem in cælum.

¹² Tunc reversi sunt Jerosolymam a monte qui vocatur Oliveti, qui est juxta Jerusalem, sabbati habens iter.

¹³ Et cum introissent in cœnaculum, ascenderunt ubi manebant Petrus, et Joannes, Jacobus, et Andreas, Philippus, et Thomas, Bartholomæus, et Matthæus, Jacobus Alphæi, et Simon Zelotes, et Judas Jacobi.

¹⁴ Hi omnes erant perseverantes unanimiter in oratione cum mulieribus, et Maria matre Jesu, et fratribus ejus.

¹⁵ In diebus illis exsurgens Petrus in medio fratrum dixit (erat autem turba hominum simul, fere centum viginti) :

¹⁶ Viri fratres, oportet impleri Scripturam, quam prædixit Spiritus Sanctus per os David de Juda, qui fuit dux eorum, qui comprehenderunt Jesum :

¹⁷ qui connumeratus erat in nobis, et sortitus est sortem ministerii hujus.

¹⁸ Et hic quidem possedit agrum de mercede iniquitatis, et suspensus crepuit medius : et diffusa sunt omnia viscera ejus.

¹⁹ Et notum factum est omnibus habitantibus Jerusalem, ita ut appellaretur ager ille, lingua eorum, Haceldama, hoc est, ager sanguinis.

²⁰ Scriptum est enim in libro Psalmorum : Fiat commoratio eorum deserta, et non sit qui inhabitet in ea : et episcopatum ejus accipiat alter.

²¹ Oportet ergo ex his viris qui nobiscum sunt congregati in omni tempore, quo intravit et exivit inter nos Dominus Jesus,

²² incipiens a baptismate Joannis usque in diem qua assumptus est a nobis, testem resurrectionis ejus nobiscum fieri unum ex istis.

²³ Et statuerunt duos, Joseph, qui vocabatur Barsabas, qui cognominatus est Justus, et Mathiam.

²⁴ Et orantes dixerunt : Tu Domine, qui corda nosti omnium, ostende quem elegeris ex his duobus unum,

²⁵ accipere locum ministerii hujus, et apostolatus, de quo prævaricatus est Judas ut abiret in locum suum.

²⁶ Et dederunt sortes eis, et cecidit sors super Mathiam, et annumeratus est cum undecim Apostolis.

¹ Et cum complerentur dies Pentecostes, erant omnes pariter in eodem loco :

² et factus est repente de cælo sonus, tamquam advenientis spiritus vehementis, et replevit totam domum ubi erant sedentes.

³ Et apparuerunt illis dispertitæ linguæ tamquam ignis, seditque supra singulos eorum :

⁴ et repleti sunt omnes Spiritu Sancto, et cœperunt loqui variis linguis, prout Spiritus Sanctus dabat eloqui illis.

⁵ Erant autem in Jerusalem habitantes Judæi, viri religiosi ex omni natione, quæ sub cælo est.

⁶ Facta autem hac voce, convenit multitudo, et mente confusa est, quoniam audiebat unusquisque lingua sua illos loquentes.

⁷ Stupebant autem omnes, et mirabantur, dicentes : Nonne ecce omnes isti, qui loquuntur, Galilæi sunt,

⁸ et quomodo nos audivimus unusquisque linguam nostram, in qua nati sumus ?

⁹ Parthi, et Medi, et Ælamitæ, et qui habitant Mespotamiam, Judæam, et Cappadociam, Pontum, et Asiam,

¹⁰ Phrygiam, et Pamphyliam, Ægyptum, et partes Libyæ, quæ est circa Cyrenen, et advenæ Romani,

¹¹ Judæi quoque, et Proselyti, Cretes, et Arabes : audivimus eos loquentes nostris linguis magnalia Dei.

¹² Stupebant autem omnes, et mirabantur ad invicem, dicentes : Quidnam vult hoc esse ?

¹³ Alii autem irridentes dicebant : Quia musto pleni sunt isti.

¹⁴ Stans autem Petrus cum undecim, levavit vocem suam, et locutus est eis : Viri Judæi, et qui habitatis Jerusalem universi, hoc vobis notum sit, et auribus percipite verba mea.

¹⁵ Non enim, sicut vos æstimatis, hi ebrii sunt, cum sit hora diei tertia :

¹⁶ sed hoc est quod dictum est per prophetam Joël :

¹⁷ Et erit in novissimis diebus, dicit Dominus, effundam de Spiritu meo super omnem carnem : et prophetabunt filii vestri, et filiæ vestræ, et juvenes vestri visiones videbunt, et seniores vestri somnia somniabunt.

¹⁸ Et quidem super servos meos, et super ancillas meas, in diebus illis effundam de Spiritu meo, et prophetabunt :

¹⁹ et dabo prodigia in cælo sursum, et signa in terra deorsum, sanguinem, et ignem, et vaporem fumi :

²⁰ sol convertetur in tenebras, et luna in sanguinem, antequam veniat dies Domini magnus et manifestus.

²¹ Et erit : omnis quicumque invocaverit nomen Domini, salvus erit.

²² Viri Israëlitæ, audite verba hæc : Jesum Nazarenum, virum approbatum a Deo in vobis, virtutibus, et prodigiis, et signis, quæ fecit Deus per illum in medio vestri, sicut et vos scitis :

²³ hunc, definito consilio, et præscientia Dei traditum, per manus iniquorum affligentes interemistis :

²⁴ quem Deus suscitavit, solutis doloribus inferni, juxta quod impossibile erat teneri illum ab eo.

²⁵ David enim dicit in eum : Providebam Dominum in conspectu meo semper : quoniam a dextris est mihi, ne commovear :

²⁶ propter hoc lætatum est cor meum, et exsultavit lingua mea, insuper et caro mea requiescet in spe :

²⁷ quoniam non derelinques animam meam in inferno, nec dabis sanctum tuum videre corruptionem.

²⁸ Notas mihi fecisti vias vitæ : et replebis me jucunditate cum facie tua.

²⁹ Viri fratres, liceat audenter dicere ad vos de patriarcha David, quoniam defunctus est, et sepultus : et sepulchrum ejus est apud nos usque in hodiernum diem.

³⁰ Propheta igitur cum esset, et sciret quia jurejurando jurasset illi Deus de fructu lumbi ejus sedere super sedem ejus :

³¹ providens locutus est de resurrectione Christi, quia neque derelictus est in inferno, neque caro ejus vidit corruptionem.

³² Hunc Jesum resuscitavit Deus, cujus omnes nos testes sumus.

³³ Dextera igitur Dei exaltatus, et promissione Spiritus Sancti accepta a Patre, effudit hunc, quem vos videtis, et auditis.

³⁴ Non enim David ascendit in cælum : dixit autem ipse : Dixit Dominus Domino meo : Sede a dextris meis

³⁵ donec ponam inimicos tuos scabellum pedum tuorum.

³⁶ Certissime sciat ergo omnis domus Israël, quia et Dominum eum, et Christum fecit Deus, hunc Jesum, quem vos crucifixistis.

³⁷ His autem auditis, compuncti sunt corde, et dixerunt ad Petrum, et ad reliquos Apostolos : Quid faciemus, viri fratres ?

³⁸ Petrus vero ad illos : Pœnitentiam, inquit, agite, et baptizetur unusquisque vestrum in nomine Jesu Christi in remissionem peccatorum vestrorum : et accipietis donum Spiritus Sancti.

³⁹ Vobis enim est repromissio, et filiis vestris, et omnibus qui longe sunt, quoscumque advocaverit Dominus Deus noster.

⁴⁰ Aliis etiam verbis plurimis testificatus est, et exhortabatur eos, dicens : Salvamini a generatione ista prava.

⁴¹ Qui ergo receperunt sermonem ejus, baptizati sunt : et appositæ sunt in die illa animæ circiter tria millia.

⁴² Erant autem perseverantes in doctrina Apostolorum, et communicatione fractionis panis, et orationibus.

⁴³ Fiebat autem omni animæ timor : multa quoque prodigia et signa per Apostolos in Jerusalem fiebant, et metus erat magnus in universis.

⁴⁴ Omnes etiam qui credebant, erant pariter, et habebant omnia communia.

⁴⁵ Possessiones et substantias vendebant, et dividebant illa omnibus, prout cuique opus erat.

⁴⁶ Quotidie quoque perdurantes unanimiter in templo, et frangentes circa domos panem, sumebant cibum cum exsultatione, et simplicitate cordis,

⁴⁷ collaudantes Deum et habentes gratiam ad omnem plebem. Dominus autem augebat qui salvi fierent quotidie in idipsum.

¹ Petrus autem et Joannes ascendebant in templum ad horam orationis nonam.

² Et quidam vir, qui erat claudus ex utero matris suæ, bajulabatur : quem ponebant quotidie ad portam templi, quæ dicitur Speciosa, ut peteret eleemosynam ab introëuntibus in templum.

³ Is cum vidisset Petrum et Joannem incipientes introire in templum, rogabat ut eleemosynam acciperet.

⁴ Intuens autem in eum Petrus cum Joanne, dixit : Respice in nos.

⁵ At ille intendebat in eos, sperans se aliquid accepturum ab eis.

⁶ Petrus autem dixit : Argentum et aurum non est mihi : quod autem habeo, hoc tibi do : in nomine Jesu Christi Nazareni surge, et ambula.

⁷ Et apprehensa manu ejus dextera, allevavit eum, et protinus consolidatæ sunt bases ejus et plantæ.

⁸ Et exiliens stetit, et ambulabat : et intravit cum illis in templum ambulans, et exiliens, et laudans Deum.

⁹ Et vidit omnis populus eum ambulantem, et laudantem Deum.

¹⁰ Cognoscebant autem illum, quod ipse erat, qui ad eleemosynam sedebat ad Speciosam portam templi : et impleti sunt stupore et extasi in eo quod contingerat illi.

¹¹ Cum teneret autem Petrum et Joannem, cucurrit omnis populus ad eos ad porticum quæ appellatur Salomonis, stupentes.

¹² Videns autem Petrus, respondit ad populum : Viri Israëlitæ, quid miramini in hoc, aut nos quid intuemini, quasi nostra virtute aut potestate fecerimus hunc ambulare ?

¹³ Deus Abraham, et Deus Isaac, et Deus Jacob, Deus patrum nostrorum glorificavit filium suum Jesum, quem vos quidem tradidistis, et negastis ante faciem Pilati, judicante illo dimitti.

¹⁴ Vos autem sanctum et justum negastis, et petistis virum homicidam donari vobis :

¹⁵ auctorem vero vitæ interfecistis, quem Deus suscitavit a mortuis, cujus nos testes sumus.

¹⁶ Et in fide nominis ejus, hunc, quem vos vidistis, et nostis, confirmavit nomen ejus : et fides, quæ per eum est, dedit integram sanitatem istam in conspectu omnium vestrum.

¹⁷ Et nunc, fratres, scio quia per ignorantiam fecistis, sicut et principes vestri.

¹⁸ Deus autem, quæ prænuntiavit per os omnium prophetarum, pati Christum suum, sic implevit.

¹⁹ Pœnitemini igitur, et convertimini ut deleantur peccata vestra :

²⁰ ut cum venerint tempora refrigerii a conspectu Domini, et miserit eum qui prædicatus est vobis, Jesum Christum,

²¹ quem oportet quidem cælum suscipere usque in tempora restitutionis omnium, quæ locutus est Deus per os sanctorum suorum a sæculo prophetarum.

²² Moyses quidem dixit : Quoniam prophetam suscitabit vobis Dominus Deus vester de fratribus vestris, tamquam me, ipsum audietis juxta omnia quæcumque locutus fuerit vobis.

²³ Erit autem : omnis anima, quæ non audierit prophetam illum, exterminabitur de plebe.

²⁴ Et omnes prophetæ a Samuel, et deinceps, qui locuti sunt, annuntiaverunt dies istos.

²⁵ Vos estis filii prophetarum et testamenti, quod disposuit Deus ad patres nostros, dicens ad Abraham : Et in semine tuo benedicentur omnes familiæ terræ.

²⁶ Vobis primum Deus suscitans filium suum, misit eum benedicentem vobis : ut convertat se unusquisque a nequitia sua.

¹ Loquentibus autem illis ad populum, supervenerunt sacerdotes, et magistratus templi, et sadducæi,

² dolentes quod docerent populum, et annuntiarent in Jesu resurrectionem ex mortuis :

³ et injecerunt in eos manus, et posuerunt eos in custodiam in crastinum : erat enim jam vespera.

⁴ Multi autem eorum, qui audierant verbum, crediderunt : et factus est numerus virorum quinque millia.

⁵ Factum est autem in crastinum, ut congregarentur principes eorum, et seniores, et scribæ in Jerusalem.

⁶ Et Annas princeps sacerdotum, et Caiphas, et Joannes, et Alexander, et quotquot erant de genere sacerdotali.

⁷ Et statuentes eos in medio, interrogabant : In qua virtute, aut in quo nomine fecistis hoc vos ?

⁸ Tunc repletus Spiritu Sancto Petrus, dixit ad eos : Principes populi, et seniores, audite :

⁹ si nos hodie dijudicamur in benefacto hominis infirmi, in quo iste salvus factus est,

¹⁰ notum sit omnibus vobis, et omni plebi Israël : quia in nomine Domini nostri Jesu Christi Nazareni, quem vos crucifixistis, quem Deus suscitavit a mortuis, in hoc iste astat coram vobis sanus.

¹¹ Hic est lapis qui reprobatus est a vobis ædificantibus, qui factus est in caput anguli :

¹² et non est in alio aliquo salus. Nec enim aliud nomen est sub cælo datum hominibus, in quo oporteat nos salvos fieri.

¹³ Videntes autem Petri constantiam, et Joannis, comperto quod homines essent sine litteris, et idiotæ, admirabantur, et cognoscebant eos quoniam cum Jesu fuerant :

¹⁴ hominem quoque videntes stantem cum eis, qui curatus fuerat, nihil poterant contradicere.

¹⁵ Jusserunt autem eos foras extra concilium secedere : et conferebant ad invicem,

¹⁶ dicentes : Quid faciemus hominibus istis ? quoniam quidem notum signum factum est per eos, omnibus habitantibus Jerusalem : manifestum est, et non possumus negare.

¹⁷ Sed ne amplius divulgetur in populum, comminemur eis, ne ultra loquantur in nomine hoc ulli hominum.

¹⁸ Et vocantes eos, denuntiaverunt ne omnino loquerentur, neque docerent in nomine Jesu.

¹⁹ Petrus vero et Joannes respondentes, dixerunt ad eos : Si justum est in conspectu Dei, vos potius audire quam Deum, judicate.

²⁰ Non enim possumus quæ vidimus et audivimus non loqui.

²¹ At illi comminantes dimiserunt eos : non invenientes quomodo punirent eos propter populum, quia omnes clarificabant id quod factum fuerat in eo quod acciderat.

²² Annorum enim erat amplius quadraginta homo, in quo factum fuerat signum istud sanitatis.

²³ Dimissi autem venerunt ad suos, et annuntiaverunt eis quanta ad eos principes sacerdotum et seniores dixissent.

²⁴ Qui cum audissent, unanimiter levaverunt vocem ad Deum, et dixerunt : Domine, tu es qui fecisti cælum et terram, mare et omnia quæ in eis sunt :

²⁵ qui Spiritu Sancto per os patris nostri David, pueri tui, dixisti : Quare fremuerunt gentes, et populi meditati sunt inania ?

²⁶ Astiterunt reges terræ, et principes convenerunt in unum adversus Dominum, et adversus Christum ejus ?

²⁷ Convenerunt enim vere in civitate ista adversus sanctum puerum tuum Jesum, quem unxisti, Herodes, et Pontius Pilatus, cum gentibus, et populis Israël,

²⁸ facere quæ manus tua et consilium tuum decreverunt fieri.

²⁹ Et nunc, Domine, respice in minas eorum, et da servis tuis cum omni fiducia loqui verbum tuum,

³⁰ in eo quod manum tuam extendas ad sanitates, et signa, et prodigia fieri per nomen sancti filii tui Jesu.

³¹ Et cum orassent, motus est locus in quo erant congregati : et repleti sunt omnes Spiritu Sancto, et loquebantur verbum Dei cum fiducia.

³² Multitudinis autem credentium erat cor unum, et anima una : nec quisquam eorum quæ possidebat, aliquid suum esse dicebat, sed erant illis omnia communia.

³³ Et virtute magna reddebant Apostoli testimonium resurrectionis Jesu Christi Domini nostri : et gratia magna erat in omnibus illis.

³⁴ Neque enim quisquam egens erat inter illos. Quotquot enim possessores agrorum aut domorum erant, vendentes afferebant pretia eorum quæ vendebant,

³⁵ et ponebant ante pedes Apostolorum. Dividebatur autem singulis prout cuique opus erat.

³⁶ Joseph autem, qui cognominatus est Barnabas ab Apostolis (quod est interpretatum Filius consolationis), Levites, Cyprius genere,

³⁷ cum haberet agrum, vendidit eum, et attulit pretium, et posuit ante pedes Apostolorum.