Kapitulli njëzet e një

---

"Me ndiq mua"

---

1. Pas këtyre gjërave, Jezusi iu shfaq përsëri dishepujve në Detin e Tiberiadës; dhe kështu Ai u shfaq [Vetë]:

2. Ishin bashkë Simon Pjetri, Thomai i quajtur Didymus, Natanaeli nga Kana e Galilesë, bijtë e Zebedeut dhe dy të tjerë nga dishepujt e tij.

3. Simon Pjetri u tha atyre: ''Po shkoj të peshkoj''. Ata i thanë: "Edhe ne vijmë me ty". Ata dolën dhe u ngjitën menjëherë në anije; dhe atë natë nuk kapën asgjë.

4 Por, kur erdhi mëngjesi, Jezusi u ndal në breg; megjithatë dishepujt nuk e dinin se ishte Jezusi.

5 Atëherë Jezusi u tha atyre: ''Djema, a keni diçka për të ngrënë? Ata iu përgjigjën: Jo.

6 Dhe ai u tha atyre: "Hidhni rrjetën në anën e djathtë të anijes dhe do të gjeni". Ata hodhën, pra, dhe pas kësaj nuk patën fuqi ta tërhiqnin për numrin e madh të peshqve.

7 Atëherë dishepulli, të cilin Jezusi e donte, i tha Pjetrit: ''Është Zoti''.

Në kapitullin e mëparshëm, Jezusi u shfaq dy dishepujve të Tij pas ringjalljes. Në paraqitjen e tij të parë, Jezusi i përshëndeti dishepujt e Tij me fjalët: "Paqja me ju". Pastaj i urdhëroi të dilnin në emër të tij dhe u tha atyre: “Ashtu siç më ka dërguar mua Ati, po ju dërgoj edhe ju.” Për t'i pajisur dishepujt e Tij për veprën që i priste, Jezusi fryu mbi ta dhe tha: “Merrni Frymën e Shenjtë. Nëse ia fal mëkatet dikujt, ata do të falen. Nëse i ruani mëkatet e dikujt, ato mbahen” (shih Gjoni 20:19-23).

Tetë ditë më vonë, në një paraqitje të dytë, Jezusi vizitoi përsëri dishepujt e Tij, duke përsëritur përshëndetjen: "Paqja me ju". Megjithatë, këtë herë, Jezusi i foli drejtpërdrejt Tomës, i cili kishte qenë i dyshimtë për ringjalljen. "Mos ji mosbesimtar," i tha Jezusi Thomait, "por duke besuar". Jezusi më pas i tregoi Tomës plagët në duart dhe në krahët e Tij. Për shkak se sytë shpirtëror të Tomës tani ishin hapur, ai bërtiti: "Zoti im dhe Perëndia im!" (Gjoni 20:28).

Ndërsa fillon ky kapitull i fundit, është shkruar se Jezusi "u tregoi përsëri veten dishepujve" (Gjoni 21:1). Në këtë paraqitje të tretë pas ringjalljes, Jezusi do t'ia tregojë Veten Pjetrit, Thomait, Natanaelit, Jakobit, Gjonit dhe dy dishepujve të tjerë. Këta shtatë dishepuj nuk janë më në Jerusalem. Tani ata janë mbledhur së bashku në Detin e Tiberiadës, një emër tjetër për Detin e Galilesë. Kur Pjetri u tha atyre: "Po shkoj për të peshkuar", dishepujt e tjerë vendosin të bashkohen me të. Siç është shkruar: "Ata dolën dhe hynë menjëherë në një barkë dhe atë natë nuk kapën asgjë" (Gjoni 21:3).

Dishepujt ishin munduar gjithë natën, por nuk kapën asgjë. Kjo përfaqëson përpjekjet tona të kota për të dalluar të vërtetën përveç mësimeve të Zotit dhe kotësinë e të besuarit se ne mund të krijojmë dashuri nga vetja. Për sa kohë që ne punojmë nga vetja, përveç së vërtetës dhe dashurisë për Perëndinë, mundi ynë do të jetë i kotë. Siç është shkruar në shkrimet hebraike: "Nëse Zoti nuk e ndërton shtëpinë, punëtorët punojnë më kot. Në qoftë se Zoti nuk e ruan qytetin, më kot roja rri zgjuar. Më kot ngrihesh herët dhe rri vonë, duke u munduar për të ngrënë” (Psalmet 127:1). Siç tha Jezusi në fjalimin e Tij të lamtumirës, "Përveç meje, ju nuk mund të bëni asgjë" (Gjoni 15:5).

Këto gjendje të natës, kur ne mundohemi më kot për të mos kapur asgjë, përfaqësojnë kohë kur nuk jemi të vetëdijshëm se Zoti është me ne, gati për të dhënë ndihmë. Siç është shkruar: "Kur erdhi mëngjesi, Jezusi qëndroi në breg, por dishepujt nuk e dinin se ishte Jezusi" (Gjoni 21:4).

Është mbresëlënëse që dishepujt nuk e njohin Jezusin, edhe pse kjo është shfaqja e Tij e tretë pas ringjalljes me ta. Edhe kur Jezusi i thërret duke u thënë: “Fëmijë, a keni ndonjë ushqim?” ata ende nuk e njohin Atë. Ata thjesht thonë "Jo", sikur po flasin me një të huaj. Pastaj Jezusi thotë: "Hidhni rrjetën në anën e djathtë të barkës dhe do të gjeni". Kur bëjnë atë që thotë Jezusi, rrjetat e tyre mbushen. Siç është shkruar: “Kështu ata hodhën dhe tani nuk mund ta tërhiqnin për shkak të numrit të madh të peshqve” (shih Gjoni 21:5-6).

---

Rëndësia e "anës së djathtë"

---

Dishepujt mund të kishin menduar se kishin gjithçka që u nevojitej. Në fund të fundit, ata kishin varkat e tyre, rrjetat e tyre dhe një det plot me peshq. Ata ishin gjithashtu peshkatarë me përvojë. E megjithatë, përpjekjet e tyre ishin të kota. Në mënyrë të ngjashme, ne mund të përballemi me situata ku mendojmë se kemi gjithçka që na nevojitet. E megjithatë, diçka mungon.

Për sa kohë që ne mendojmë dhe veprojmë nga ana e majtë e varkës, ne do të mbështetemi në njohuritë, përvojën dhe fuqinë tonë të vullnetit, pavarësisht nga udhëzimi dhe vullneti i Perëndisë. Ne mund të jemi mjaft mirë në profesionet tona dhe në jetën tonë personale. Por vjen koha kur ne mundohemi kot. Një qëndrim kokëfortë vazhdon, ne humbasim durimin ose një vështirësi në marrëdhënie mbetet e pazgjidhur.

Kjo është koha për t'iu përgjigjur thirrjes së Zotit: “Hidhni rrjetat tuaja në anën e djathtë”. Ky orientim i ri përfaqëson një ndryshim në mënyrën se si ne e perceptojmë dhe jetojmë jetën tonë. Fillon me gatishmërinë për të marrë ndihmën e Perëndisë. Duke vepruar kështu, ne bëjmë kalimin nga dimensioni natyror i jetës në dimensionin shpirtëror të jetës. Në vend që të mbështetemi kryesisht te vetja dhe bota, ne tani mbështetemi kryesisht te Zoti dhe Fjala e Tij. Kjo përfshin anashkalimin e vullnetit vetjak, në mënyrë që të mund t'i drejtohemi lirisht Zotit dhe të bëjmë vullnetin e Tij. ¹

Ndërsa vazhdojmë të lëmë mënjanë vullnetin e vetvetes, duke iu kthyer lirisht Zotit në Fjalën e Tij dhe duke mbajtur urdhërimet e Tij, brendësia e mendjes sonë hapet në mënyrë që të shihen zbatime të shumta të së vërtetës së Zotit. Këto njohuri më të thella rreth mënyrës se si ta zbatojmë të vërtetën shpirtërore në jetën tonë jepen në raport me dashurinë tonë për Zotin dhe për të afërmin. Prandaj, sa herë që ne peshkojmë nga ana e djathtë e barkës – domethënë nga mirësia dhe e vërteta e Zotit, zemrat tona do të zbuten dhe mendjet tona do të hapen për të parë gjëra që nuk i kishim parë më parë. Për shkak të kësaj, gjithmonë do të ketë një kapje të mrekullueshme të peshkut. ²

Duke kuptuar se sapo ka ndodhur një mrekulli e madhe, Gjoni kthehet nga Pjetri dhe i thotë: "Është Zoti!" (Gjoni 21:7). Njohja e papritur e Gjonit se kjo është vepër e Zotit përfaqëson mënyrën se si dashuria për Zotin mund të hapë brendësinë e mendjes njerëzore. Papritur shohim se Zoti ka qenë i pranishëm në jetën tonë në çdo moment, duke na kujtuar butësisht që ta hedhim rrjetën në anën e djathtë – domethënë, të vijmë nga dashuria dhe mençuria e Tij në gjithçka që bëjmë.

Sa herë që e bëjmë këtë, duke e lejuar Zotin të na udhëheqë dhe të na udhëheqë, mund të ndodhin transformime të mrekullueshme në jetën tonë të brendshme dhe në marrëdhëniet tona me të tjerët. Në raste të tilla, mund të themi me psalmistin: “Kjo është vepër e Zotit. Është e mrekullueshme në sytë tanë” (Psalmet 118:23). ³

---

Një aplikim praktik

---

Ne jetojmë në dy botë - një botë fizike dhe një botë shpirtërore. Nëse mbështetemi vetëm në botën fizike dhe në njohurinë e kësaj bote, përfundimisht do ta gjejmë veten në një vend ku po mundohemi më kot. Kjo ndodh sepse bota fizike dhe informacioni që ajo ofron nuk mund të kënaqin dëshirat më të thella të shpirtit tonë. Pavarësisht sukseseve tona të kësaj bote dhe njohurive të fituara, ne do të vazhdojmë të ndjejmë se diçka mungon. Pas një nate të gjatë mundimi kot, ne mund të dëgjojmë thirrjen e largët të Zotit për të hedhur rrjetat tona në anën e djathtë të varkës. Kjo është thirrja për të ndaluar së vepruari kryesisht nga vullneti ynë dhe vetë kuptimi ynë dhe të jemi të gatshëm t'i drejtohemi Zotit për ndihmë. Është një zhvendosje nga dimensioni natyror në dimensionin shpirtëror. Si një aplikim praktik, atëherë, jini të vetëdijshëm për ato momente kur jeni duke peshkuar nga ana e majtë e varkës. Kjo është koha për të ndaluar, për të marrë frymë thellë dhe për të "ndërruar anë". Mund të jetë aq e thjeshtë sa të thuash një lutje të shpejtë, ose të sjellësh në mendje shkrimin e shenjtë, ose thjesht të kujtosh se Zoti është me ty. Ndërsa e bëni këtë, do të ketë ndryshime të caktuara në gjendjen tuaj të brendshme. Vini re këto ndryshime të mrekullueshme në disponimin tuaj, në qëndrimin tuaj, në tonin e zërit tuaj dhe në veprimet tuaja. Ashtu si Gjoni, jini gati të thoni: "Është Zoti". ⁴

---

“Ejani të hani mëngjes”

---

7. [vazhdoi] Atëherë Simon Pjetri, kur dëgjoi se ishte Zoti, ngjesh rrobën, sepse ishte lakuriq, dhe u hodh në det.

8 Por dishepujt e tjerë erdhën me barkë, sepse nuk ishin larg nga toka, por ishin rreth dyqind kubitë, duke tërhequr zvarrë rrjetën e peshkut.

9. Sapo zbritën në tokë, panë një zjarr me thëngjij dhe mbi të një peshk të vogël dhe bukë.

10 Jezusi u tha atyre: ''Sillni peshkun që keni zënë tani.

11 Simon Pjetri u ngjit dhe tërhoqi rrjetën në tokë plot me peshq të mëdhenj, njëqind e pesëdhjetë e tre; dhe megjithëse ishin kaq shumë, rrjeta nuk u gris.

12 Jezusi u tha atyre: ''Ejani të hani; dhe asnjë nga dishepujt nuk guxoi ta pyeste: "Kush je ti?". duke ditur se ishte Zoti.

13 Pastaj erdhi Jezusi, mori bukën, ua dha atyre dhe peshkun e vogël.

14 Kjo ishte hera e tretë që Jezusi iu shfaq dishepujve të tij, duke u ringjallur prej së vdekurish.

Në fund të episodit të mëparshëm, Gjoni kuptoi se vetëm Jezusi mund të kishte sjellë një kapje kaq të mrekullueshme peshku. Prandaj, Gjoni bërtiti: "Është Zoti" (Gjoni 21:7). Për Peter, ky është një lajm emocionues. Përgjigja e tij e menjëhershme përshkruhet në këtë mënyrë: "Atëherë Pjetri ngjeshi rrobën e tij të jashtme, sepse e kishte hequr dhe u hodh në det" (Gjoni 21:7). Në kuptimin e mirëfilltë, Pjetri thjesht lidh rrobën e tij të jashtme rreth vetes, duke shërbyer për të lidhur rrobat dhe për ta mbajtur atë në vend.

Në një nivel më të thellë, "ngjeshja" e veshjeve të dikujt paraqet renditjen e kujdesshme të së vërtetës brenda vetes, në përgatitje për marrjen e asaj që rrjedh nga Zoti. Prandaj, kur Pjetri fillimisht ngjesh dhe më pas zhytet në det i etur për të takuar Jezusin, ai përfaqëson një besim të rregulluar mirë që është bërë gati për të takuar Zotin dhe për të bërë vullnetin e Tij. Siç është shkruar në shkrimet hebraike, "Atij që e urdhëron rrugën e tij drejt, unë do t'i tregoj shpëtimin e Perëndisë" (Psalmet 50:23). ⁵

Ndërsa dishepujt marrin rrugën për në breg, ata zbulojnë se Jezusi ka përgatitur tashmë mëngjesin për ta. Siç është shkruar: "Sapo arritën në tokë, panë atje një zjarr me qymyr dhe mbi të peshk dhe bukë" (Gjoni 21:9). Kur mbërrijnë, Jezusi u tha atyre: "Sillni disa nga peshqit që sapo keni zënë" (Gjoni 21:10). Si përgjigje, Pjetri tërheq rrjetën e tij në breg, të mbushur me "njëqind e pesëdhjetë e tre peshq të mëdhenj" (Gjoni 21:11). Ky kapje e madhe e peshkut simbolizon shumëzimin e besimit tonë dhe zgjerimin e dashurisë sonë, ndërsa ne i bëjmë të gjitha gjërat me dashurinë e Zotit në zemrën tonë dhe me dashurinë ndaj të afërmit në mendjen tonë. ⁶

Atëherë Jezusi u tha atyre: “Ejani të hani mëngjes” (Gjoni 21:12). Duhet të theksohet se Jezusi e ka përgatitur tashmë mëngjesin. Peshku dhe buka tashmë po piqen mbi thëngjij të nxehtë. Jezusi, i cili është burimi i gjithë të vërtetës dhe mirësisë, ka gjithë të vërtetën dhe gjithë mirësinë që do t'u duhen ndonjëherë. Ai ka bukë që nuk e kanë pjekur dhe peshk që nuk e kanë kapur. Buka nënkupton dashuri më të thellë, dhe peshku nënkupton të vërtetën e re. Sidoqoftë, ata duhet të bëjnë pjesën e tyre. Prandaj, Jezusi e pranon atë që i sjellin dhe e vendos në zjarr. ⁷

Sjellja e peshkut në zjarrin e Zotit përfaqëson mënyrën se si ne i sjellim me përulësi Atij mirënjohjen tonë për gjithçka që kemi marrë në përpjekjet tona për të bërë vullnetin e Tij. Sa herë që ne e bëjmë këtë, Ai e bekon ofertën tonë, e mbush atë me zjarrin e dashurisë së Tij dhe na e kthen të shumëfishuar. Në prani të këtij zjarri të shenjtë, ne jemi të mbushur me frikë nderuese. Ashtu si dishepujt që qëndruan përpara atij zjarri në heshtje respekti shumë vite më parë, ne e kuptojmë se Perëndia është i pranishëm. Siç është shkruar: "Asnjë nga dishepujt nuk guxoi ta pyeste: "Kush je ti?"—duke e ditur se ishte Zoti" (Gjoni 21:12). Ndërsa ata janë në këtë gjendje nderimi, Jezusi vjen tek ata duke ofruar bukë të ngrohtë dhe peshk të pjekur (shih Gjoni 21:13).

---

"Ushqejini qengjat e mi"

---

15 Mbasi hëngrën, Jezusi i tha Simon Pjetrit: ''Simon, bir i Jonait, a më do ti mua më shumë se këta?''. Ai i thotë: po, Zot; Ti e di që unë të dua ty. Ai i tha: "Kulloti qengjat e mi".

Kur Jezusi i fton dishepujt e Tij që “të vijnë dhe të hanë mëngjes”, kjo përfaqëson mënyrën se si Zoti e fton secilin prej nesh që të marrë ushqim shpirtëror prej Tij. Por ushqimi shpirtëror nuk është vetëm për veten; është menduar gjithashtu të ndahet. Prandaj, menjëherë pas mëngjesit, Jezusi i drejtohet Pjetrit me udhëzime të rëndësishme për ndarjen e këtij ushqimi shpirtëror me të tjerët. ⁸

Ndërsa Jezusi fillon udhëzimet e Tij, Ai i referohet Pjetrit si "Simoni, biri i Jonait" (Gjoni 21:15). Më parë në këtë ungjill, i vetmi përdorim i emrit "Simon, bir i Jonait" ishte në kapitullin e parë kur Jezusi filloi të mblidhte dishepujt e Tij, duke i thirrur ata që ta ndiqnin Atë. Në atë kohë, kur takoi Pjetrin për herë të parë, Jezusi i tha: "Ti je Simoni, i biri i Jonait" (Gjoni 1:42). Tani, në këtë episod përmbyllës, Jezusi i referohet edhe një herë Pjetrit si "Simoni, biri i Jonait".

Duke përdorur emrin e lindjes së Pjetrit, Jezusi po flet për një cilësi të veçantë në këdo që thirret për të udhëzuar të tjerët. I gjithë mësimi, dhe veçanërisht mësimi në emër të Zotit duhet të bëhet nga dashuria për Zotin. Kjo është ajo që nënkuptohet nga emri i përbërë, Simon që do të thotë "të dëgjosh" dhe Jonah që do të thotë "pëllumb", një simbol i dashurisë, bamirësisë dhe vullnetit të mirë. Të marrë së bashku, këta dy emra simbolikë kombinohen për të nënkuptuar dëgjimin dhe kryerjen e Fjalës së Zotit nga dashuria. Është vetëm kur arrijmë këtë gjendje zhvillimi shpirtëror që ne kualifikohemi për t'u mësuar të tjerëve për Zotin. Shkurtimisht, ne mund të mësojmë për Zotin vetëm nga dashuria për Zotin – një dashuri që rritet dhe zhvillohet deri në masën që ne përpiqemi të mbajmë urdhërimet e Tij. ⁹

Pasi preku këtë kujtim të hershëm duke e thirrur Pjetrin me emrin e tij të lindjes, Jezusi i thotë: "A më do mua më shumë se këta?" Në kontekstin e tregimit të mirëfilltë, Jezusi po i kërkon Pjetrit të kërkojë diçka më të lartë se gjërat e botës dhe kënaqësia e shqisave. Me fjalë të tjera, Jezusi po e pyet Pjetrin nëse ai e do Atë më shumë se peshkimi, më shumë se të hajë bukë të ngrohtë dhe më shumë se të hajë peshk të pjekur. Në fakt, Jezusi po thotë: “Pjetër, a më do mua më shumë se këto kënaqësi natyrore? A më do mua më shumë se këto gjëra?”

Në një nivel individual, Jezusi po i bën secilit prej nesh një pyetje të ngjashme. Ai po thotë: "A më do mua më shumë se këto gjëra?" "A i kushtoni më shumë vëmendje jetës suaj natyrore sesa jetës suaj shpirtërore?" “A je kaq i zënë me plotësimin e nevojave të tua natyrore, sa të mbetet pak kohë për kultivimin e shpirtit tënd apo për të ndihmuar të tjerët?” "A je kaq i kapur pas shqetësimeve të tua sa harron të më lejosh Mua të punoj me ty?" "A i doni gjërat e botës më shumë se mua?" Me fjalë të tjera, Zoti po na kërkon ta duam Atë më shumë se “këto gjëra”. Ai po na kërkon të dëgjojmë zërin e Tij dhe ta ndjekim Atë. ¹⁰

Kur Jezusi i tha Pjetrit: "Simon, bir i Jonait, a më do ti mua më shumë se këta?" Pjetri përgjigjet duke thënë: “Po Zot; Ti e di që të dua." Jezusi pastaj thotë: "Kulloti qengjat e mi" (Gjoni 21:15). Në të gjithë shkrimet e shenjta, qengjat dhe delet u referohen atyre që dëgjojnë zërin e Zotit dhe e ndjekin Atë. Siç tha Jezusi më parë në këtë ungjill, “Delet e mia e dëgjojnë zërin tim dhe unë i njoh dhe ato më ndjekin” (Gjoni 10:27).” Në mënyrë të ngjashme, Zoti e thërret secilin prej nesh me emër, prek gjendjet tona të pafajësisë dhe zgjon kujtimet tona të buta. Këto gjendje të pafajshme ruhen në ne nga Zoti dhe mbeten me ne. Zoti vepron nëpërmjet këtyre gjendjeve në rigjenerimin tonë, duke na mundësuar të bëjmë kalimin nga jeta thjesht natyrore në jetën shpirtërore. ¹¹

Duke na thirrur me emër, Zoti na kujton ato momente kur na kaloi nëpër vështirësi dhe na bekoi me gjendje të reja besimi dhe mirënjohjeje. Kur jemi në këto gjendje mirënjohjeje, duke kujtuar atë që Zoti ka bërë për ne, veçanërisht nëpërmjet dashamirësisë së të tjerëve, ne ndihemi pranë Zotit dhe të etur për të bërë vullnetin e Tij. Kjo është kur Zoti na jep detyrën për të ushqyer qengjat e Tij. Siç është shkruar në shkrimet e shenjta hebraike, “Ai kullot kopenë e tij si një bari: Ai i mbledh qengjat në krahë dhe i mban afër zemrës së Tij; Ai drejton butësisht ata që kanë të rinj” (Isaia 40:11). ¹²

---

Një aplikim praktik

---

Një gjendje e ngjashme me qengjin tek ne është çdo gatishmëri fillestare për t'u kthyer te Zoti dhe për të bërë vullnetin e Tij. Kjo dëshirë është një gjendje e pafajësisë që duhet ushqyer. Si një aplikim praktik, pra, sillni ndërmend ato kohë kur ishit të mbushur me frikë nderuese. Ndoshta ishte një kohë kur shpirti juaj u prek nga një ndjenjë shenjtërie. Mund të jetë gjithashtu një kohë kur mirësia dhe e vërteta e Zotit erdhi tek ju nëpërmjet të tjerëve. Ndoshta ishte një fjalë inkurajuese nga një i afërm, mik ose mësues. Ndoshta ishte një dorë ndihmëse e shtrirë drejt jush në një kohë nevoje. Ndoshta ishte një ndjenjë dashurie për dikë që ishte kujdesur për ju. Lërini kujtimet tuaja të buta t'ju mbushin me një ndjenjë dashurie për Zotin dhe një dëshirë për t'u afruar të tjerëve. Ushqeni dhe ushqeni këto gjendje të buta në ju – këto dëshira të pafajshme për të bërë atë që Zoti mëson. Pastaj veproni sipas qëllimeve tuaja të mira, duke u shtrirë për të ndihmuar dhe udhëzuar të tjerët nga dashuria e Zotit në ju. Siç thotë Jezusi, "Kulloti qengjat e mi". ¹³

---

"Kujdes delet e mia"

---

16. Ai i tha përsëri për të dytën herë: ''Simon, bir i Jonait, a më do ti mua?''. Ai i thotë: po, Zot; Ti e di që unë të dua ty. Ai i thotë: kulloti delet e mia.

Më parë në këtë ungjill, Jezusi shpjegoi se si dishepujt mund të tregonin dashurinë e tyre për Të. Ai tha: "Nëse më doni mua, zbatoni urdhërimet e mia" (Gjoni 14:15). Dhe tani, Jezusi i shton kësaj duke thënë: “A më do mua?… Kullot qengjat e mi”. Jezusi ka kaluar tre vjet duke ushqyer shpirtërisht dishepujt e Tij. Ai jo vetëm ua ka hapur kuptimin e urdhërimeve, por gjithashtu u ka dhënë një urdhërim të ri që ta duan njëri-tjetrin ashtu siç i ka dashur Ai (shih Gjoni 13:34). Tani ka ardhur koha që dishepujt të ushqejnë të tjerët ashtu siç janë ushqyer. Në këtë mënyrë, ata do të vazhdojnë të tregojnë dashurinë e tyre për Zotin.

Tani Jezusi e pyet Pjetrin për herë të dytë, duke i thënë: "Simon, bir i Jonait, a më do mua?" Kur Pjetri thotë: "Po, Zot, ti e di se unë të dua", Jezusi thotë: "Kujdes delet e mia". (Gjoni 21:16). Fjala greke që përdoret këtu për "të priresh" është poimaine [Ποίμαινε]. Ndonjëherë e përkthyer si "të bariosh", kjo fjalë përfshin shumë më tepër sesa të ushqyerit. Ai gjithashtu përfshin mbrojtjen dhe udhëheqjen. Ai përfshin gjithçka që bëjnë barinjtë për delet e tyre. Në këtë hap të dytë, pra, Jezusi nuk thotë thjesht "Kulloti qengjat e mi". Ai thotë: "Kujtoni delet e mia".

Kjo korrespondon me diçka që ndodh në secilin prej nesh. Ndërsa rritemi shpirtërisht, mendimet negative dhe dëshirat e liga do të përpiqen të sulmojnë dhe shkatërrojnë gatishmërinë tonë për të ndjekur Zotin dhe për të kërkuar ndihmën e Tij. Prandaj, ne duhet të bëhemi barinj të deleve tona të brendshme, duke kullotur me kujdes kopenë e mendimeve fisnike dhe të emocioneve të dashura që Zoti po na jep.

Këto mendime dhe ndjenja të dhëna nga Perëndia duhet të ruhen dhe të mbrohen me kujdes nga grabitqarët shpirtërorë. Në kohët biblike, vathët e deleve ishin rrethime guri mjaft të larta për të mbajtur delet brenda dhe grabitqarët jashtë. Ashtu si gurët e vathës së deleve i mbronin delet nga ujqërit, të vërtetat nga Fjala e Zotit na mbrojnë nga mendimet negative dhe dëshirat e liga. Është për këtë arsye që të vërtetat e shenjta të Dhjetë Urdhërimeve u shkruan në dy pllaka guri. ¹⁴

Vlen të përmendet se Dhjetë Urdhërimet, të cilat janë të shkruara në gur, na tregojnë kryesisht se çfarë të mos bëjmë, domethënë nga cilat të këqija të përmbahemi. Kjo është për shkak të ligjit shpirtëror që mëson se së pari duhet të shmanget e keqja përpara se të rrjedhë e mira nga Zoti. Siç është shkruar në shkrimet e shenjta hebraike, “Më pushoni së bërë të keqen; mësoni të bëni mirë” (Isaia 1:16-17). Ndërsa përmbahemi nga të këqijat që renditen në Dhjetë Urdhërimet, i hapet rruga Zotit që të rrjedhë me fuqi për të bërë të mirë dhe me mprehtësi rreth mënyrës se si duhet bërë ajo e mirë. ¹⁵

Barinjtë e mirë, pra, jo vetëm që i mbrojnë delet e Zotit me të vërtetën nga Fjala e Tij; ato ndihmojnë gjithashtu për të hapur rrugën që Zoti të rrjedhë me fuqinë për të bërë mirë. Kur dashuria e Zotit rrjedh, ne nuk dëshirojmë asgjë më shumë se të kryejmë vepra bamirësie për të tjerët. ¹⁶

Në këtë drejtim, të qenit bamirës mund të përfshijë ushqyerjen e të uriturve, strehimin e të pastrehëve ose vizitën e të sëmurëve. Por përfshin edhe shumë më tepër. Ai përfshin gjithashtu çdo mendim të dashur që mendojmë, çdo fjalë të mirë që themi dhe çdo vepër të dobishme që kryejmë. Kur këto mendime, fjalë dhe vepra e kanë origjinën e tyre te Zoti, i cili vepron brenda dhe nëpërmjet nesh, ato janë me të vërtetë bamirëse. Në këtë mënyrë, ne bëhemi barinj të mirë ndaj njëri-tjetrit, duke inkurajuar njëri-tjetrin që të përmbahen nga bërja e keqe, ndërsa frymëzojmë njëri-tjetrin që të ngulmojmë në të mirën. ¹⁷

---

"Ushqeni delet e mia"

---

17 Ai i tha për të tretën herë: ''Simon, bir i Jonait, a më do ti mua?''. Pjetri u pikëllua sepse i tha për të tretën herë: A më do ti mua? Dhe ai i tha: ''Zot, ti di çdo gjë; Ti e di që unë të dua ty. Jezusi i tha: Kulloti delet e mia.

Ndërsa Jezusi vazhdon të pyesë dhe të mësojë Pjetrin, Jezusi i flet për të tretën herë, duke i thënë: "Simon, bir i Jonait, a më do mua?" Për të tretën herë, Pjetri i përgjigjet: “Zot, ti i di të gjitha gjërat. Ti e di që të dua." Si përgjigje, Jezusi thotë: "Kulloti delet e mia" (Gjoni 21:17).

Në këtë fazë të zhvillimit tonë shpirtëror, ne kemi filluar të përjetojmë mirësinë dhe dhembshurinë e Zotit. Ndërsa vazhdojmë të ushqehemi me mirësinë dhe dhembshurinë e Tij, besimi ynë rritet. Ne shohim më shumë të vërtetë në Fjalën e Tij dhe më shumë zbatime në jetën tonë. Duke kuptuar se sa shumë jemi ndryshuar dhe transformuar nga Zoti, tani mund të shkojmë për të ushqyer të tjerët ashtu siç jemi ushqyer ne. Fjalët e Zotit, "Kulloti delet e mia", nuk janë më një urdhër ose një porosi. Ato janë vetë dëshira e zemrës sonë. ¹⁸

Vlen të përmendet se Jezusi flet për ushqimin e deleve të Tij tri herë. Dhe çdo herë, Jezusi i paraprin nxitjes me pyetjen: "A më do mua?" Kjo sepse gjithçka fillon në dashurinë për Zotin. Kjo është ajo që na përgatit dhe na pajis për “të ushqyer qengjat e Tij”, “të kullosin delet e Tij” dhe “të kullosin delet e Tij”. Duhet shtuar gjithashtu se mësimi nuk mund të merret pa një gatishmëri të pafajshme, si qengj për të marrë atë që rrjedh nga Perëndia dhe një dëshirë të sinqertë për t'u bërë mirë të tjerëve.

---

Agápē dhe phileō

---

Dy herët e para që Jezusi tha: "Simon, bir i Jonait, a më do mua?" Ai përdori foljen greke agapaō [ἀγαπάω]. E njohur më shpesh si agápē , kjo është një dashuri që është e pandryshueshme, e pakushtëzuar dhe gjithmonë e pranishme. Ajo tejkalon çdo formë tjetër dashurie.

Por kur Pjetri përgjigjet, ai përdor fjalën phileō [φιλῶ] që do të thotë "të duash" ose "të kesh dashuri për të". Dallimi midis dashurisë supreme për Perëndinë dhe thjesht të pasurit një dashuri për Të është domethënës. Siç e kemi parë në të gjithë këtë ungjill, Pjetri ndonjëherë përfaqëson lartësinë e besimit, si kur ai deklaron se nuk do ta mohojë kurrë Zotin dhe se është i gatshëm të vdesë me Të. Nga ana tjetër, Pjetri përfaqëson gjithashtu rënien e besimit, si kur ai e mohon Jezusin tre herë në një mbrëmje.

Gjatë këtyre kohërave të mohimit, Pjetri përfaqëson dobësinë e besimit kur ai ndahet nga dashuria dhe dashuria. Përkundrazi, në vend të dashurisë, ka thjesht dashuri ose dashuri. Nëse besimi i dikujt ndërtohet mbi themelin e lëkundur të një dashurie të thjeshtë për Zotin, ai do të shkërmoqet. Do të vijnë kohë të vështira. Gjendjet e mëparshme të dashurisë supreme për Zotin dhe dashurisë bamirëse ndaj të afërmit do të eklipsohen nga një përqendrim në rritje në shqetësimet egoiste dhe kujdeset e botës.

Përfaqësues, kjo shihet në përgjigjen e Pjetrit kur Jezusi i bën të njëjtën pyetje për herë të tretë. Siç është shkruar: "Pjetri u pikëllua sepse i tha për të tretën herë: "A më do mua"? Fjala "dashuri" shqetëson Pjetrin, i cili tani përfaqëson besimin e ndarë nga dashuria dhe doktrinën e ndarë nga jeta. Pa dashuri për Zotin dhe dashuri ndaj të afërmit, besimi nuk mund të mbijetojë. Shkurtimisht, nëse besimi shkëputet nga bamirësia, ai humbet. ¹⁹

---

Një aplikim praktik

---

Mendoni për gjërat në jetën tuaj që bëni sepse duhet t'i bëni ato. Ne i quajmë këto gjëra përgjegjësi, detyra dhe detyrime. Për shembull, mund të jetë zgjimi gjatë natës për të ngushëlluar një fëmijë që qan, duke bërë punët e shtëpisë, duke shkuar në shkollë ose në punë, duke paraqitur në një konferencë, për të ndihmuar një fqinj apo edhe për të lexuar Fjalën. Çfarë ndryshimesh në mendimet, qëndrimet dhe sjelljet tuaja do të duheshin për të kaluar nga "duhet t'i bëj këto gjëra" në "Unë dua t'i bëj këto gjëra"? Në udhëtimin e zhvillimit tonë shpirtëror, kur kalojmë nga ndjekja e Zotit për shkak të bindjes në ndjekjen e Zotit nga dashuria, ne kalojmë nga detyrimi për të bërë vullnetin e Tij në dashurinë për të bërë vullnetin e Tij. Kur arrijmë këtë nivel të dashurisë, ne po përjetojmë vullnetin e Zotit në ne. Si një aplikim praktik, atëherë, herën tjetër që do të keni një detyrë përpara jush ku zakonisht do të thoshit, "Unë duhet ta bëj këtë", provoni të thoni, "Unë mund ta bëj këtë" ose "Unë dua ta bëj këtë". Pastaj vini re ndryshimin e brendshëm që ndodh brenda jush me kalimin e kohës, pasi "duhet" bëhet "arrij" dhe më pas "dua". Kjo është mënyra se si Zoti ndërton një vullnet të ri tek ju - një vullnet që mund të thotë: "Po, Zot, unë të dua vërtet ty".

---

Pertej besimit

---

18. Në të vërtetë, në të vërtetë po të them: Kur ishe i ri, u ngjeshe dhe ecet ku të doje; por kur të plakesh, do t'i shtrish duart dhe një tjetër do të të rrethojë dhe do të të çojë atje ku nuk do.

19. Dhe këtë Ai tha, duke treguar se me çfarë vdekje duhet ta lavdërojë Perëndinë. Dhe duke thënë këtë, ai i tha: "Ndiqmë".

20 Por Pjetri, duke u kthyer, shikon dishepullin, të cilin Jezusi e donte ta ndiqte, i cili gjithashtu u ul në gjoks në darkë dhe tha: ''Zot, kush është ai që të tradhton?''.

21. Pjetri, kur e pa, i tha Jezusit: ''Zot, dhe çfarë është kjo?''.

Ashtu si Jezusi e ushqen Pjetrin me bukë dhe peshk, duke përfaqësuar mënyrën se si Perëndia na furnizon me të mirën dhe të vërtetën, Ai e nxit Pjetrin, nga ana tjetër, të ushqejë qengjat e Tij, të kullosë delet e Tij dhe të kullosë delet e Tij. Ndërsa Jezusi vazhdon udhëzimet e Tij drejtuar Pjetrit, Ai thotë: “Në të vërtetë, po të them, kur ishe më i ri, u ngjeshe dhe ecje ku të doje” (Gjoni 21:18).

Jezusi këtu i referohet ditëve të hershme kur Pjetri dhe dishepujt ishin më të rinj dhe entuziastë për misionin e tyre. Edhe pse nuk e kuptonin qartë thellësinë e mesazhit të Jezusit, ata ishin idealistë dhe të emocionuar për ta ndjekur Jezusin. Si Thomai ashtu edhe Pjetri rrëfyen se ishin të gatshëm ta ndiqnin Jezusin deri në vdekjen e tyre (shih Gjoni 11:16 dhe Gjoni 13:37). Këto ishin ditët kur ata do të kishin thënë: "Zot, ne të duam", jo vetëm, "Zot, ne kemi një dashuri për ty".

Ishte ky entuziazëm dhe dashuri vetëmohuese për Jezusin që shkaktoi një rritje dhe zgjerim të shpejtë të kishës së hershme të krishterë. Veç kësaj, për shkak të shembullit të Jezuit, ata e dinin se dashuria dhe shërbimi janë parësore. Prandaj, ata nuk u grindën për të vërtetat apo grindje mes tyre. Për sa kohë që njerëzit bënin jetë të mirë, ata konsideroheshin "vëllezër". Për ta, mbajtja e një qëndrimi bamirës ndaj njëri-tjetrit ishte shumë më e rëndësishme sesa argumentet për çështjet e besimit. ²⁰

Në këtë drejtim, atëherë, në kishën e hershme kishte një ndjenjë lirie të madhe. Të lidhur me kujtesën e jetës dhe mësimeve të Jezusit dhe dashurinë e tyre të zjarrtë për Të, ata u bënë ambasadorë të gjallë të së vërtetës që Jezusi u kishte dhënë atyre. Siç u kishte thënë Jezusi në ditët e para të shërbesës së Tij: “Nëse qëndroni në fjalën time, do të jeni me të vërtetë dishepujt e Mi. Dhe do ta njihni të vërtetën dhe e vërteta do t'ju bëjë të lirë” (Gjoni 8:31-32).

Në fillim të dishepullimit të tyre, bëhej fjalë për të mësuar të vërtetën. "Nëse qëndroni në Fjalën Time," tha Jezusi, "ju do të jeni dishepujt e Mi." Pak më vonë, Jezusi u foli atyre për dashurinë. Ai tha: “Nga kjo do ta njohin të gjithë se jeni dishepujt e mi, nëse keni dashuri për njëri-tjetrin” (Gjoni 13:35). Dhe më pas, në fjalimin e Tij të lamtumirës, Jezusi iu kthye temës se si ata mund të ishin dishepujt e Tij, këtë herë duke theksuar shërbimin. Siç tha Jezusi: “Nga kjo është përlëvduar Ati im, që ju të jepni shumë fryt; kështu do të jeni dishepujt e mi” (Gjoni 15:8). Duke qëndruar në të vërtetën, dashurinë dhe shërbimin, këta burra do të tregonin se ishin bërë vërtet dishepuj të Jezusit.

Kështu filloi gjithçka. Kështu ishte kur Jezusi ishte në praninë e tyre. Por Jezusi e di gjithashtu se kjo nuk do të jetë e lehtë. Prandaj, Jezusi i thotë tani Pjetrit: "Por kur të jesh plak, ti do t'i shtrish duart, një tjetër do të të rrethojë dhe do të të çojë atje ku nuk dëshiron"Gjoni 21:18). Narratori shton më pas se kur Jezusi ia tha këtë Pjetrit, Ai i referohej mënyrës së vdekjes së Pjetrit. Siç është shkruar: "Këtë tha Ai, duke treguar se me çfarë vdekje do të përlëvdonte Perëndinë [Pjetri]" (Gjoni 21:19).

Në kishën e hershme, thënia "do t'i shtrish duart" shpesh shoqërohej me kryqëzimin. Prandaj, këto fjalë duket se janë një profeci se Pjetri do të vuante një martirizim. Kjo është veçanërisht e vërtetë kur pasohet nga fjalët, "një tjetër do t'ju rrethojë dhe do t'ju çojë atje ku nuk dëshironi".

Për Pjetrin, i cili dikur kishte premtuar se do të vdiste për Jezusin, por më pas e mohoi Atë, ky parashikim mund të ishte pranuar me mirënjohje. Në thelb, Jezusi po thotë se megjithëse besimi i Pjetrit fillimisht ishte i dobët dhe i lëkundur, në fund ai do të ishte i palëkundur. Pjetri nuk do ta mohonte më Jezusin. Në vend të kësaj, ai do të përballej me guxim me vdekjen martire. Në këtë mënyrë, me të vërtetë, Pjetri do të lavdëronte Perëndinë.

Zhvillimi i Pjetrit shërben si shembull për çdo person që bën kalimin nga frika në besim. Diçka ndodh brenda shpirtit të një personi kur besimi në mësimet e Jezusit dhe dashuria për Të kombinohen për të prodhuar besim të palëkundur te Zoti, besim në udhëheqjen e Tij dhe gatishmëri për ta ndjekur Atë në çdo sprovë dhe çdo sfidë. Është për këtë arsye që menjëherë pasi parashikoi vdekjen e Pjetrit, Jezusi thotë: "Më ndiq". Është sikur Jezusi i thotë Pjetrit: “Çfarëdo që të pret e ardhmja, edhe nëse është një vdekje martire, më ndiq Mua”.

---

Duke shkuar më thellë

---

Ashtu si Pjetri, secili prej nesh është thirrur të marrë kryqin tonë çdo ditë dhe të ndjekë Jezusin. Me fjalë të tjera, secili prej nesh është thirrur të japë jetën e tij egoiste, në mënyrë që të mund të marrim jetë të reja shërbimi altruist ndaj të tjerëve. Secili prej nesh është thirrur të ngrejë mirëkuptimin tonë në lartësi më fisnike. Secili prej nesh është thirrur të ngrihet mbi vullnetin tonë të vjetër dhe dëshirat e natyrës sonë të ulët, në mënyrë që një vullnet i ri së bashku me dëshirat e dhëna nga Zoti të mund të lindë tek ne. Në këtë mënyrë, secili prej nesh thirret në atë lloj jete që do të lavdërojë Zotin.

Ky proces i rilindjes shpirtërore ndodh fillimisht nëpërmjet pendimit dhe më pas nëpërmjet “ngjeshjes” me të vërtetën e Zotit. Ndërsa e bëjmë këtë, duke veshur mendjet tona me mësimet e Fjalës së Tij, ne po jetojmë në të vërtetën që na çliron. Ne po ecim ku të duam.

Por me kalimin e kohës, mund të ndodhë që ne të largohemi nga këto gjendje më të larta. Kur kjo të ndodhë, ne nuk dëshirojmë më të udhëhiqemi lirisht nga Zoti. Në vend të kësaj, ne preferojmë të qeverisim veten dhe të bëjmë atë që duam, përveç ligjeve të rendit hyjnor. Kur vijmë në këtë gjendje, mund të ndiejmë se jemi "të lirë", kur në të vërtetë jemi bërë skllevër të natyrës sonë të ulët.

Të verbër shpirtërisht ndaj të vërtetës rreth dashurisë për Perëndinë dhe dashurisë ndaj të afërmit, ne e gjejmë veten në robëri shpirtërore. Në këtë verbëri të vetë-imponuar, ne shtrijmë duart për t'u veshur me dëshirat e natyrës sonë më të ulët dhe për t'u çuar në vende ku natyra jonë më e lartë nuk do të shkonte. Ndërsa vazhdojmë ta lexojmë këtë profeci në një nivel më të thellë, ne mund të shohim se si fjalët e Jezusit i flasin secilit prej nesh se si mund të humbasim nga sytë shpresat, ëndrrat dhe vizionet tona origjinale. Siç i thotë Jezusi Pjetrit: "Kur të jesh plak, do të shtrish duart, një tjetër do të të rrethojë dhe do të të çojë atje ku nuk dëshiron"Gjoni 21:18). ²¹

Kjo profeci mund të zbatohet edhe për ngritjen dhe rënien e një kishe. Kur kishat fillojnë për herë të parë, anëtarët janë të ngazëllyer për ta ndjekur Zotin dhe për ta dashur njëri-tjetrin. Megjithatë, me kalimin e kohës, e njëjta doktrinë që synonte t'i sillte njerëzit në dashuri më të madhe për njëri-tjetrin, riinterpretohet ose mbitheksohet në mënyra që i ndajnë njerëzit. Kishat, dikur të mbushura me njerëz që e donin dhe e respektonin njëri-tjetrin, mund të bëhen vende mosmarrëveshjesh të hidhura dhe mosmarrëveshjesh. Cfare ndodhi? Çfarë shkoi keq? ²²

Sipas Jezusit, kjo është ajo që ndodh kur të thuash "Unë besoj në Zot" bëhet më e rëndësishme sesa të jetosh sipas asaj që mëson Perëndia. Kjo është kur njerëzit shpërfillin urdhërimet duke thënë se "besimi" është gjithçka që ju nevojitet. Në vend që të kthehen te Zoti dhe të ndjekin urdhërimet e Tij si një praktikë e përditshme, njerëzit kthehen në pikëpamjet e tyre – pikëpamje që justifikojnë besimin pa përpjekje dhe rigjenerimin pa pendim apo reformim.

Kur besimi bëhet më i rëndësishëm se dashuria, dhe doktrina bëhet më e rëndësishme se jeta, të qenit "i drejtë" bëhet një zot i rremë. Kur kjo ndodh, ankesat, kritikat dhe faji bëhen të shfrenuar. Kjo është mënyra se si martesat shpërbëhen, miqësitë shpërbëhen, qeveritë polarizohen dhe organizatat e kishës bien vetëm në besim. ²³

Mjerisht, Pjetri, në këtë kohë në narrativën hyjnore, përfaqëson këtë rënie në besim. Kur Jezusi i thotë: "Më ndiq" (Gjoni 21:19), Pjetri nuk thotë: "Po, Zot, unë do të të ndjek". Në vend të kësaj, Pjetri kthehet, shikon Gjonin dhe i thotë: "Çfarë është kjo?" (Gjoni 21:21). ²⁴

Ndërsa pyetja e Pjetrit për Gjonin zakonisht përkthehet, "Po ky njeri?" greqishtja origjinale është thjesht ti houtos [τί οὗτος], që do të thotë "Çfarë është kjo?" Duke bërë këtë pyetje, Pjetri jo vetëm po largohet nga Zoti, por edhe po distancohet nga Gjoni që duhet të jetë shoku i tij i ngushtë. Në gjuhën e shkrimit të shenjtë, besimi po ndahet nga dashuria hyjnore.

Në këtë kontekst, duhet mbajtur mend se besimi i Pjetrit ka qenë i paqëndrueshëm gjatë gjithë rrëfimit të ungjillit. Megjithëse Pjetri ishte i pari që rrëfeu se Jezusi është Krishti, ai ishte gjithashtu i pari që e mohoi Jezusin, dhe këtë e bëri tri herë. Dhe në këtë episod të fundit, Peter bën diçka të ngjashme. Ai sapo ka thënë tre herë se e do Jezusin. Por tani, kur Jezusi i thotë: "Më ndiq", Pjetri bën të kundërtën. Ai kthehet.

Kjo është një përrallë paralajmëruese. Edhe pse mund të kemi një besim të fortë, nuk mund të ndalemi me kaq. Përvoja fillestare e besimit në Jezusin si Krishti, Biri i Perëndisë së gjallë duhet të përparojë dhe të rritet derisa të bëhet besimi i shprehur nga Thomai kur thotë: "Zoti im dhe Perëndia im" (Gjoni 20:28). E megjithatë, ka ende një hap tjetër. Kjo është kur pyetja shumë e rëndësishme nuk është më, "Kush thoni se jam unë?" ose "A beson në mua?" Pyetja shumë e rëndësishme është: "A më do mua?" Besimi i vërtetë duhet ta ketë origjinën te dashuria për Zotin dhe të shprehet në shërbim të dobishëm për të tjerët.

---

Një aplikim praktik

---

Ndërsa vazhdoni të bëni vullnetin e Zotit nga dashuria, dashuria për të mësuar të vërtetën dhe dëshira për ta vënë në veprim atë të vërtetë do të vazhdojë të rritet. Pavarësisht nga mosha juaj kronologjike, ju do të vazhdoni të bëheni më të fortë, më të qetë dhe më të lumtur në shpirt. Si një aplikim praktik, pra, mbajeni besimin tuaj të freskët dhe të gjallë. Ushqejeni atë me njohuri të reja dhe veprime të dashura. Ushqeni qengjat tuaj të brendshëm. Ruaj delen tënde të brendshme. Më pas, ndërsa përqendrimi te vetja ulet dhe dëshirat e Zotit mbushin zemrën tuaj, shijoni paqen dhe lumturinë që lindin. Vini re se si gëzimi juaj vazhdon të rritet. Ndërsa hyni në më shumë gjendje qiellore të mirësisë dhe së vërtetës, zbuloni se çfarë do të thotë të jesh shpirtërisht i gjallë, i gëzuar dhe i ri në zemër. Siç është shkruar në shkrimet hebraike, “Ti do të më tregosh rrugën e jetës. Në praninë Tënde është plot gëzim. Në të djathtën tënde janë kënaqësitë përgjithmonë” (Psalmet 16:11). ²⁵

---

Derisa të vijë Jezusi

---

22 Jezusi i tha: ''Nëse dua që ai të qëndrojë derisa të vij unë, çfarë ke për ty?''. Më ndiqni mua.

23 Atëherë u foli vëllezërve që ai dishepull të mos vdiste; por Jezusi nuk i tha që ai të mos vdiste, por nëse dua që ai të qëndrojë deri sa të vij unë, çfarë ke për ty?

Jezusi sapo i tha Pjetrit: "Më ndiq". Kjo duhet të ishte e mjaftueshme. Por kjo kërkesë e thjeshtë nuk i mjafton Pjetrit. Ai gjithashtu dëshiron të dijë për Gjonin, të cilin as nuk e përmend emrin. "Por Zot," thotë Pjetri, "Çfarë është kjo?" Toni i indinjuar i Pjetrit sugjeron ndarjen midis besimit dhe dashurisë hyjnore, një ndarje që përfundimisht do t'i bëjë dëm të konsiderueshëm kishës dhe të gjithë njerëzve që ndajnë besimin dhe dashurinë hyjnore në mendimet, fjalët dhe veprat e tyre. ²⁶

Siç e kemi parë në të gjithë rrëfimin e ungjillit, Pjetri përfaqëson besimin dhe Gjoni përfaqëson dashurinë hyjnore – veçanërisht veprat e dashurisë hyjnore. Të ndjekësh Jezusin, siç bën Gjoni, do të thotë t'i kushtojmë Atij vëmendjen dhe dashurinë tonë të pandarë. Kjo do të thotë që ne jo vetëm i besojmë udhëheqjes së Tij, por edhe mbështetemi tek Ai, duke besuar se Ai është burimi i gjithë dashurisë, urtësisë dhe fuqisë. Por ka më shumë. Siç thotë Jezusi në fjalimin e Tij të lamtumirës, "Nëse më doni mua, zbatoni urdhërimet e mia" (Gjoni 14:15). Dhe përsëri, disa vargje më vonë, Ai e përsërit këtë nxitje, duke përdorur fjalë të ndryshme. "Nëse dikush më do mua," thotë Ai, "ai do ta mbajë fjalën time" (Gjoni 14:23).

Kjo është ajo që do të thotë të ndjekësh Jezusin. E thënë thjesht, është të besosh në Të dhe të bësh atë që Ai thotë. Megjithatë, Pjetri, i cili nënkupton aspektin besimtar të jetës sonë, përfaqëson ngritjen dhe rënien e besimit të vërtetë. Besimi ngrihet deri në atë masë sa bashkohet me bamirësinë dhe veçanërisht me veprat e bamirësisë. Por besimi fillimisht fillon të bjerë kur konsiderohet si parësor, duke marrë përparësi ndaj mirësisë dhe bamirësisë. Më pas bie edhe më larg kur ndahet nga mirësia e jetës – domethënë kur nuk jeton më sipas asaj që mëson e vërteta. Dhe, së fundi, besimi përjeton rënien e tij përfundimtare dhe më serioze kur veprat e mira i sheh me përbuzje, duke i parë ato si përpjekje të kota për të fituar rrugën drejt qiellit.

Jezusi nuk habitet nga përgjigja e Pjetrit. Ai parashikon se po vjen një kohë kur njerëzit do të besojnë se besimi është e vetmja gjë e nevojshme për shpëtim. Në atë kohë, njerëzit do të përçmojnë çdo përpjekje për të bërë mirë, duke besuar se të gjitha përpjekjet për të bërë mirë janë domosdoshmërisht të njollosura me mëkatin e vetë-meritës. Ja pse Pjetri flet me përbuzje për Gjonin që përfaqëson vepra të mira, duke thënë: "Çfarë është kjo?" Në përgjigje, Jezusi i thotë Pjetrit: "Nëse dua që ai të qëndrojë derisa të vij unë, çfarë të intereson?" (Gjoni 21:22). Më pas Jezusi vazhdon duke thënë: “Më ndiqni”. ²⁷

Jezusi i ka thënë tashmë Pjetrit që ta ndjekë Atë (shih Gjoni 21:19). Dikush mund të mendojë se Jezusi po i thotë përsëri Pjetrit që ta ndjekë Atë. Por këtë herë fjalët i drejtohen Gjonit. Kjo përfaqëson idenë që Pjetri, që përfaqëson besimin, dhe Gjoni, që përfaqëson veprimet bamirëse, duhet të ndjekin të dy Jezusin. Në këtë mënyrë, besimi dhe shërbimi i dobishëm, ose e vërteta dhe e mira, do të punonin së bashku si një. Për të dy aspektet e njerëzimit tonë u bëhet e njëjta thirrje: "Më ndiqni". ²⁸

---

Ardhja e dytë e Zotit

---

Në këtë episod, fjalët përmbyllëse të Jezusit janë: “Nëse dua që ai të qëndrojë derisa të vij unë, çfarë është për ju? Me ndiq mua." Në nivelin më të mirëfilltë, Jezusi po flet për rëndësinë e ndjekjes së Tij, pavarësisht se çfarë po bëjnë të tjerët. Ai po na kërkon t'i mbajmë zemrat dhe mendjet tona të hapura ndaj drejtimit të Tij, në mënyrë që Ai të jetë në gjendje të veprojë përmes nesh.

Në këto fjalë përmbyllëse, Jezusi po flet gjithashtu për kthimin e Tij të premtuar. Siç u tha Jezusi dishepujve të Tij në fjalimin e Tij të lamtumirës: “Unë nuk do t'ju lë jetimë; Unë do të vij tek ju" (Gjoni 14:18). Tre ditë pas kryqëzimit të Tij, Jezusi e mbajti premtimin e Tij. Ai u kthye tek ata, fryu mbi ta dhe tha: "Merrni Frymën e Shenjtë" (Gjoni 20:22). Ai erdhi përsëri tek ata tetë ditë më vonë, dhe tani është kthyer tek ata për herë të tretë. Sa herë që Ai vinte tek ata, Jezusi u jepte atyre mundësi për të rritur kuptueshmërinë e tyre dhe për të thelluar dashurinë e tyre për Të.

E gjithë kjo është përfaqësuese e mënyrës sesi Jezusi hyn në jetën e secilit prej nesh. Në ardhjen e tij të parë, Jezusi vjen në mish. Siç është shkruar: "Fjala u bë mish dhe banoi midis nesh" (Gjoni 1:14). Kjo përfaqëson kuptimin tonë fillestar për Perëndinë ndërsa Ai ecte dhe fliste mes nesh ndërsa ishte në tokë. Ardhja e dytë e Zotit, megjithatë, është shpirtërore. Ajo ndodh sa herë që dëgjojmë zërin e Tij në Fjalën e Tij, ose ndiejmë udhëheqjen e Tij hyjnore nëpërmjet Shpirtit të Tij të Shenjtë, ose kombinojmë dashurinë dhe mençurinë e Tij në një formë shërbimi të dobishëm. Shkurtimisht, Zoti ynë, i cili erdhi një herë në mish, vjen tek ne përjetësisht në shpirt. ²⁹

---

Fjalët e para dhe të fundit

---

24 Ky është dishepulli që dëshmon për këto gjëra dhe i shkruan këto gjëra; dhe ne e dimë se dëshmia e tij është e vërtetë.

25. Por ka edhe shumë gjëra të tjera që bëri Jezusi, të cilat, nëse do të shkruhej secila, mendoj se as vetë bota nuk mund t'i përmbante librat që do të shkruheshin. Amen.

Në përfundim të Ungjillit sipas Lukës , ne vumë re se Jezusi u tha dishepujve të Tij të qëndronin ose të "qëndronin" në qytetin e Jeruzalemit. Në kontekstin e atij ungjilli, ne e kuptuam se kjo do të thotë se dishepujt duhet të qëndrojnë në të vërtetën e shkrimit të shenjtë, duke reflektuar dhe medituar mbi Fjalën e Perëndisë derisa të marrin njohuri, frymëzim dhe “fuqi nga lart” (Luka 24:49). ³⁰

Tani, ndërsa arrijmë në përfundimin e Gjonit , Jezusi flet përsëri për vonesën ose qëndrimin. Siç i thotë Jezusi Pjetrit: "Nëse dua që ai [Gjoni] të qëndrojë derisa të vij unë, ç'të duash?" Megjithatë, këtë herë, Jezusi do të thotë që dishepujt duhet të vazhdojnë t'i duan dhe t'u shërbejnë të tjerëve. Ata duhet të vazhdojnë ta mbajnë Fjalën e Tij; ata duhet të vazhdojnë të bëjnë vepra të mira; dhe ata duhet të vazhdojnë të udhëzojnë të tjerët. E gjithë kjo nënkuptohet nga dishepulli Gjon, i cili do të "mbetej" derisa të vinte Jezusi.

Duke qëndruar në këtë gjendje dhe duke vazhduar të bënin vepra të mira, dishepujt do të qëndronin pranë Zotit në jetë dhe në vdekje, duke bërë vullnetin e Tij ndërsa mësonin të tjerët të bënin të njëjtën gjë. Si rezultat, ata do të ishin ndër të parët që do të themelonin kishën e vërtetë të krishterë. Megjithatë, me kalimin e kohës, ndërsa doktrina gradualisht u bë më e rëndësishme se jeta, kisha do të fillonte të binte dhe të binte. ³¹

Detajet se si do të lindte ai besim i ri dhe më pas do të binte, përshkruhen fillimisht në Veprat e Apostujve dhe Letrat , dhe më pas shpalosen përmes hapjes së kuptimit shpirtëror të Librit të Zbulesës - libri "i vulosur me shtatë vula" (Zbulesa 5:1). Në faqet hapëse të Zbulesës , Jezusi i thotë kishës në Efes, “Ti e ke lënë dashurinë tënde të parë” (Zbulesa 2:4). Ajo "dashuri e parë" për të cilën flet Jezusi është një fokus suprem në të mirën e jetës, jo vetëm në të vërtetën e doktrinës. ³²

Por kjo është një histori tjetër, që do të tregohet në një kohë tjetër. Kjo, historia e katër ungjijve, tani po i vjen fundi. Siç e pamë, ai filloi te Mateu me fjalët, "Libri i brezit të Jezu Krishtit, Birit të Davidit, Birit të Abrahamit" (Mateu 1:1). Në atë kohë, ne theksuam se një "libër" përfaqëson cilësinë më të brendshme të një personi. Dhe kështu, Ungjilli sipas Mateut është historia e zbulimit graduale të Jezusit për cilësinë e Tij më të brendshme – hyjninë e Tij. Siç thotë Jezusi në këtë ungjill, "Kush thoni se jam unë?" (Mateu 16:15). ³³

Kjo temë vazhdon në të gjithë ungjijtë, duke u rikthyer sërish në vargun e parë të Markut , ku lexojmë se Jezusi nuk përshkruhet më si biri i Davidit apo i biri i Abrahamit, por më tepër, si Biri i Perëndisë. Ndërsa çdo ungjill përmban tema të ngjashme, secili ungjill ka një mesazh mbizotërues. Në Ungjillin sipas Markut , motivi i përsëritur është pendimi. Kjo përfaqësohet nga dëbimi i shpeshtë i demonëve. Është nëpërmjet vetëdijes dhe pendimit nga mëkati që ne bëhemi gati për të pranuar të vërtetën që sjell Jezusi. Siç thotë Jezusi në fjalët e Tij të para të këtij ungjilli, “Koha u plotësua dhe mbretëria e Perëndisë është afër. Pendohuni dhe besoni ungjillin” (Marku 1:15).

Pastaj, ndërsa i drejtohemi Lukës , theksi vihet në reformimin e të kuptuarit. Është nëpërmjet së vërtetës që Jezusi na mëson se ne mund të lëmë mënjanë idetë e rreme dhe të mësojmë të vërtetat. Te Luka , pra, zhvillimi i një kuptimi të ri bëhet një temë kryesore. Kjo është arsyeja pse në fund të këtij ungjilli dishepujve u thuhet të qëndrojnë në Jerusalem, duke përfaqësuar një vend mësimi, derisa të marrin fuqi nga lart. Vetëm te Luka është shkruar se “Ai ua hapi mendjen që të mund të kuptonin shkrimet” (Luka 24:45). ³⁴

Më në fund, ndërsa vazhdojmë nga fundi i Lukës deri në fillimin e Gjonit , reformimi i të kuptuarit çon në marrjen e një vullneti të ri. Kjo ndodh me kalimin e kohës kur dashuria jonë për Zotin thellohet dhe kur ne përjetojmë vullnetin e Tij duke vepruar përmes nesh. Ndërsa kjo ndodh tek ne, ne bëjmë kalimin në mbajtjen e urdhërimeve, jo nga bindja, por nga dashuria. Siç u thotë Jezusi dishepujve të Tij në këtë ungjill: “Nëse më doni mua, do ta mbani fjalën time” (Gjoni 15:17).

Për më tepër, tema e hyjnisë së Jezusit, e cila filloi te Mateu dhe vazhdoi përmes Markut dhe Lukës , arrin kulmin e saj te Gjoni . Në këtë ungjill të fundit, bëhet gjithnjë e më e qartë se Jezusi është "UNË JAM" i madhërishëm. Këto thënie "UNË JAM" përfshijnë, "Unë jam buka e jetës" (Gjoni 6:35), “Unë jam drita e botës” (Gjoni 8:12), “Unë jam dera” (Gjoni 10:7), “Unë jam bariu i mirë” (Gjoni 10:11,14), “Unë jam ringjallja dhe jeta” (Gjoni 11:25), “Unë jam udha, e vërteta dhe jeta” (Gjoni 14:6), “Unë jam hardhia e vërtetë” (Gjoni 15:1), dhe ndoshta më e fuqishmja, "Para se të ishte Abrahami, unë jam" (Gjoni 8:58). Kjo është arsyeja pse në Ungjillin sipas Gjonit dhe vetëm në këtë ungjill, Thomai i referohet Jezusit si: "Zoti im dhe Perëndia im" (Gjoni 20:28).

Teksa arrijmë te fjalët e fundit të Gjonit – dhe fjalët e fundit të Katër Ungjijve – vërejmë një detaj tjetër të mrekullueshëm, një prekje përfundimtare. Ashtu si fjala e parë e ungjijve është "libër" biblos [βίβλος], fjala e fundit e ungjijve është "libra" biblia [βιβλία]. Siç thotë Gjoni, "Ka edhe shumë gjëra të tjera që bëri Jezusi, të cilat nëse do të shkruheshin një nga një, mendoj se as vetë bota nuk mund t'i përmbante librat që mund të shkruheshin" (Gjoni 21:25). Në greqishten origjinale, fraza e fundit, "librat që mund të shkruheshin", është ta graphomena biblia [τὰ γραφόμενα βιβλία].

Zhvendosja nga fjala e parë "libër" te Mateu në fjalën e fundit "libra" te Gjoni sugjeron se cilësitë e Zotit janë të pafundme. Të gjithë librat në botë nuk mund të përshkruanin ose përmbajnë kurrë përshkrime të dashurisë dhe mëshirës së Tij të pakufishme, urtësisë dhe forcës së Tij, durimit dhe këmbënguljes së Tij. Cilësitë e tij hyjnore janë më të mëdha se të gjitha rërat e detit dhe të gjithë yjet e qiejve. ³⁵

Prandaj, ungjijtë na prezantojnë me Jezusin—Perëndi i vetëm i qiellit dhe i tokës. Fakti që ata fillojnë me fjalën "libër" dhe mbarojnë me fjalën "libra" nuk është rastësi. Është një tjetër tregues se katër ungjijtë janë me të vërtetë një veshje pa telash, e thurur nga lart në një pjesë. Ato janë historia e qartë se si Zoti hyn në jetën e secilit prej nesh, nëse jemi të gatshëm ta pranojmë Atë, duke e shfaqur gradualisht veten si Zoti Jezu Krisht – burimi i gjithë dashurisë, gjithë urtësisë dhe gjithë fuqisë për shërbim të dobishëm.

Pasi ta kemi parë këtë dhe të kemi marrë në zemër mësimet e Jezusit, ne frymëzohemi ta ndjekim Atë. Ne e kuptojmë se i njëjti që thurin rrëfimin e ungjillit të qetë është gjithashtu Autori i jetës sonë. Në pjesën më të madhe, ne nuk i shohim mënyrat e mrekullueshme që Ai lëviz mes nesh, duke endur dhe lidhur ngjarjet e jetës sonë nëpërmjet funksioneve të fshehta të Providencës së Tij. Kush mund t'i dijë mënyrat e shumta se si Ai punon brenda nesh, duke i kthyer të gjitha përvojat në mundësi për mirëqenien tonë të përjetshme? ³⁶

Nuk është çudi, pra, që Gjoni do të shtyhej ta mbyllte ungjillin e tij me fjalët: “Ka edhe kaq shumë gjëra të tjera që bëri Jezusi, të cilat nëse do të shkruheshin një nga një, mendoj se as vetë bota nuk mund të përmbajnë librat që mund të shkruhen. Amen.” ³⁷

Fusnotat:

23. The students of modern orthodoxy object that faith, charity, good works, repentance, remission of sins, etc. , cannot exist with man before he has received the Holy Spirit. But, as has been shown, the Holy Spirit is the Divine which proceeds from the Lord; and the Lord is perpetually present with every man, evil as well as good. Without His presence, no one can live; and the Lord constantly acts, urges and strives to be received; wherefore, the presence of the Holy Spirit is perpetual.

For the sake of confirmation, this was proved in the spiritual world, in the case of a certain devil, by the Lord's presence being removed from him. The devil lay dead, exactly like a corpse. Thousands both of spirits and of the clergy saw this, and were astounded. It is by virtue of the perpetual presence of the Lord that man has the faculty of thinking, understanding and willing. These faculties are due solely to the influx of life from the Lord. Both Luther and Melanchthon were present, and at this were not able to open their mouth.

411. Verse 16. And they said to the mountains and to the rocks, Fall on us, signifies to be covered over by evils and by falsities therefrom. This is evident from the signification of "mountains," as being the evils that flow from the loves of self and of the world (of which above, n. 405; also from the signification of "rocks," as being the falsities from evil (of which below); also from the signification of "fall on us," as being to be covered by them. These things, too, are to be illustrated by such things as occur in the spiritual world when the Last Judgment takes place; for they are said respecting the Last Judgment, as is evident from the following verse, where it is said, "For the great day of His anger is come, and who is able to stand?" that "day" meaning the time and state of the Last Judgment. The state of the wicked then is such that from the mountains and rocks upon which they have made their habitations they cast themselves down into the hells, more or less deeply according to the atrocity of the evils and falsities with them; and this they themselves do, because they cannot endure Divine good and Divine truth, the higher heavens then being opened, from which the light of heaven flows in, which is Divine truth united to Divine good, by which light their pretended goods and truths are constricted, and these being constricted their evils and falsities are loosened; and as evils and falsities cannot endure the light of heaven, for they are pained and tortured by it, these spirits cast themselves from the mountains and rocks into the hells, more or less deeply according to the quality of their evil and falsity; some into gaps and caves, and some into holes and rocks, which then stand open before them; but as soon as they have cast themselves in, the openings are closed up. In this way the casting out of evil spirits from the mountains and hills which they have occupied is effected (See above, n. 391-392, 392, 394); and when they are in the caves and among the rocks the pains and torments they suffered from the influx of the light of heaven cease; for they find rest in their evils and in the falsities therefrom, because these had been their delights; for the delights of his life remain with everyone after death, and the delights of life are the delights of their loves, for every delight of life is from love.

[2] From this the signification of their "calling to the mountains and the rocks to fall on them" can be seen; likewise what is signified in Hosea:

They shall say to the mountains, Cover us, and to the hills, Fall on us (Hosea 10:8).

And in Luke:

Then shall they begin to say to the mountains, Fall on us, and to the hills, Hide us (Luke 23:30).

This, too, treats of the Last Judgment. The light of heaven, which is Divine truth united to Divine good, by the influx and presence of which the evil who cast themselves down are pained and tormented, is meant by the words immediately following in this verse; "hide us from the face of Him that sitteth on the throne, and from the anger of the Lamb;" it is said "the anger O the Lamb" because they are in torment; but their torment is not from that, but from the evils of their loves and from the falsities of their faith; and because these evils and falsities have formed all the interiors of their mind (for each one's mind is formed by his love and its faith, even so as to be a likeness of these in form), and because the interiors of the mind of those who are in evils and in falsities therefrom are turned away in a contrary direction, or to a quarter opposite to Divine goods and truths, therefore when Divine truth flows in and endeavors to reverse the action of the interiors of their mind, and thereby to lead them into heaven (for this is what Divine truth proceeding from the Lord does everywhere where it flows in), and they are unwilling to abandon the delights of their loves, they suffer anguish and torment; but these cease when they come into the hells where like delights or like loves prevail.

[3] Having shown above n. 405 what "mountains and hills" signify, it shall now be shown what "rocks" signify, namely, that they signify truth from spiritual good, also the truth and good of faith, but in the contrary sense the falsity of faith. This signification of "rocks" is also from appearances in the spiritual world; for rocks and crags are seen there as mountains and hills are seen, as was shown above, and upon the rocks there those dwell who are in truths from spiritual good, and who are in the truth and good of faith. The difference between the mountains and hills, and the rocks and crags, is that the former are of soil, and the latter of stone, and "soil" corresponds to and thus signifies the good of love, and "stone" corresponds to and thus signifies the truth of faith. And as most things in the Word have also a contrary sense, so do "rocks," and in that sense they signify the falsity of faith, and this also from correspondence; for those who are in the falsities of faith dwell there within the rocks in caverns.

[4] That "rock" signifies truth from good and the truth of faith, and in the highest sense the Lord in respect to these, is evident from the following passages. In Daniel:

Thou sawest ¹ till that a stone was cut out, not by hands, and it smote the image upon his feet, that were iron and clay. And the stone that smote the image became a great rock and filled the whole earth (Daniel 2:34-35).

This was said of the image that Nebuchadnezzar saw in his dream. "The stone that became a great rock" means the Lord, as is evident from the particulars there. But first let the signification of what precedes be told; "the head of the image" which was gold, signifies the Most Ancient Church, which was a celestial church, or a church in which the good of love to the Lord reigned; this good is signified in the Word by "gold," and also by "the head;" "the breast" and "the arms" which were silver, signify the Ancient Church, which succeeded the Most Ancient, and this church was a spiritual church, or a church in which the good of charity towards the neighbor, and truth from that good, reigned; this truth and good are signified by "silver," and also by "the breast" and "the arms;" "the belly and the thighs which were brass" signify the church that succeeded the ancient spiritual church and which may be called spiritual-natural; in this church the good of faith and the truth from that good reigned; this good is signified in the Word by "brass," and also by "the belly" and "the thighs;" but "the legs and the feet, which were part iron and part clay," signify the Israelitish and Jewish Church, which was an external church without any internal, and which therefore had no truth and good, but truth falsified which in itself is falsity, and good adulterated which in itself is evil; therefore it is said respecting it in this chapter:

Whereas thou sawest iron mixed with miry clay, they shall mingle themselves with the seed of man; but they shall not cohere one with the other, even as iron doth not mingle with clay (Daniel 2:43).

"Iron" signifies natural truth, and "miry clay" natural good; "the feet and legs" have a like meaning; but here "clay" signifies good adulterated, and "iron" such truth as there is in the external sense of the Word; for "the seed of man" means the Word where there are goods and truths, the adulterations and falsifications of which are described by "iron mixed with clay, which do not cohere one with the other." (That there have been four churches, one after another, may be seen in The Doctrine of the New Jerusalem 247, 248 .) "The stone" that smote the image means Divine truth from the Lord; that "it became a great rock and filled the whole earth" signifies that the Lord by Divine truth is to rule over heaven and the church; "the earth" here meaning the church and also heaven; therefore it is added that this kingdom "shall stand forever" (verse Daniel 2:44), "kingdom" also signifying the church and heaven, for there is the kingdom of God. That Divine truth is here meant by "stone," and the Lord in respect to Divine truth by "rock," is evident from the signification of "stone" in the Word when predicated of the Lord (as in Genesis 49:24; Psalms 118:22-23; Isaiah 28:16; Matthew 21:42, 21:44; Mark 12:10-11; Luke 20:17-18). Whether you say the Lord or Divine truth it is the same, since all Divine truth is from Him, and thence He is in it; and it is from this that the Lord is called "the Word," for the Word is Divine truth. (That "stone" in the highest sense signifies the Lord in respect to Divine truth, and thence in a lower sense truth from good, see Arcana Coelestia 643[1-4], 1298, 3720, 6426, 8609, 10376)

[5] That "rock" signifies the Lord in respect to Divine truth, is plain from:

The rock in Horeb from which waters were given to the Israelitish people (Exodus 17:5-6);

and that it was commanded:

That Moses and Aaron should speak unto the cliff, and thus should sanctify Jehovah in the eyes of the sons of Israel; but that Moses smote it with a staff two times, therefore it was declared to Moses and Aaron that they should not bring the people into the land of Canaan (Numbers 20:8-13).

It is known in the church that this "rock" signified the Lord; but it is not known that it had this signification because "rock" in the Word signifies the Divine truth that proceeds from the Lord; this was why Moses and Aaron were commanded to speak to it, and thus to sanctify Jehovah in the eyes of the sons of Israel. Also "the waters" that flowed forth signify Divine truth; and "the people drinking of them" signifies to nourish spiritually, which is done by instructing and teaching. (That "waters" signify truths, see above, n. 71; and that "to drink," and "to be given to drink," signify to be instructed and to be taught, see Arcana Coelestia, n. (Arcana Coelestia 3069, 3772, 4017-4018, 8562, 9412) The like is signified by "rock" in Isaiah:

They shall not thirst; He will lead them in desolate places; He will cause the waters to flow out of the rock for them, when He cleaveth the rock that the waters may issue (Isaiah 48:21).

In David:

He clave the rocks in the wilderness, and made them to drink of the great depths; and He brought streams out of the cliff; and they remembered that God was their Rock, and the most high God their Redeemer (Psalms 78:15-16, 20, 35).

In the same:

He opened the rock that the waters might issue out; they flowed in the dry places, a river (Psalms 105:41).

In the same:

Before the Lord thou art in travail, O earth, before the God of Jacob, who turned the rock into a pool of waters, the flint into a fountain of waters (Psalms 114:7-8).

That "rock" in these passages signifies the Lord in respect to Divine truth, or what is the same, Divine truth from the Lord, is evident from what has been said above, also from the fact that these two passages in David treat of the redemption and the regeneration of the men of the church, and this is effected by means of Divine truth from the Lord. Redemption is treated of in these words, "they remembered that God was their Rock, and the most high God their Redeemer;" regeneration in these words, "Before the Lord thou art in travail, O earth;" "to be in travail" when predicated of the church, signifying to be reformed and regenerated.

[6] In Isaiah:

Hearken unto me, ye that follow after righteousness, ye that seek Jehovah; look unto the rock out of which ye were hewn, and to the digging out of the pit out of which ye were digged (Isaiah 51:1).

The "rock" means the Lord in respect to Divine truth, and the "pit" signifies the Word, as also in other places; "to be hewn out of the rock" and "to be digged out of the pit," signify to be regenerated by Divine truths and Divine goods, thus by truths from good from the Lord; for "stones," that are cut out of a rock, signify truths from the Lord; and "soil," that is dug out of a pit, signifies good from the Lord, therefore it is called "the digging out of the pit."

[7] In Moses:

Give ye greatness unto our God; the rock, whose work is perfect, and all His ways are judgment. He made him to ride on the high places of the earth, and feedeth him with the increase of the fields; He maketh him to suck honey out of the cliff, and oil out of the flint of the rock. The rock that begat thee hast thou given to forgetfulness, and hast forgotten God thy Former. Is it not because their rock hath sold them, and Jehovah hath shut them up? For their rock is not as our rock, neither are our enemies judges (Deuteronomy 32:3-4, 13, 18, 30-31).

This is said of the Ancient Church, which was a church that was in truths from good; therefore truths from good are described by various things that correspond, as "He made him to ride on the high places of the earth, He fed him with the increase of the fields; He made him to suck honey out of the cliff, and oil out of the flint of the rock." Intelligence in the spiritual things of this church is signified by "He made him to ride on the high places of the earth;" "to ride" signifying to understand; "the high places of the earth" meaning the spiritual things of the church; spiritual nourishment therefrom is signified by "He fed him with the increase of the fields;" "to feed" meaning to nourish, and "the increase of the fields" meaning all things of the church. That they had natural good and spiritual good through Divine truth from the Lord is signified by "He made him to suck honey out of the cliff, and oil out of the flint of the rock;" "honey" meaning natural good, "oil" spiritual good; "cliff" external Divine truth from the Lord which is for the natural man, and "flint of the rock" internal Divine truth from the Lord which is for the spiritual man. The Jewish Church, which was not in any Divine truth, is next treated of, and respecting this it is said, "the rock that begat thee hast thou given to forgetfulness, and hast forgotten God thy Former," which signifies that the Lord, and thence Divine truth, by which the church is reformed, were rejected; "rock" meaning the Lord in respect to Divine truth, and "that begat thee," and "God the Former" signifying to be reformed by the Lord by means of Divine truth. That they were altogether deprived of truth and good is signified by "their rock hath sold them, and Jehovah hath shut them up," "rock" having reference to truth, and "Jehovah" to good; "to sell" and "to shut up" means to be deprived of. That they would be in falsity from evil is signified by "their rock is not as our rock, neither are our enemies judges" "their rock" meaning falsity, "our enemies" evils, "not judges" signifying not truths and goods. From this it can be seen that "rock" signifies the Lord in respect to Divine truth, and in the contrary sense, falsity.

[8] In the second book of Samuel:

The spirit of Jehovah spoke in me, and His speech was upon my tongue. The God of Israel said, the Rock of Israel spoke [to me]. He that ruleth over the righteous man, that ruleth over the fear of God (2 Samuel 23:2-3).

"Rock" here manifestly stands for the Lord, for in the Word "the God of Israel" means the Lord; therefore it is said "the spirit of Jehovah spoke in me, and His speech was upon my tongue," also "the God of Israel said, the Rock of Israel spoke to me." The "spirit of Jehovah" and "His speech" signify Divine truth, and the Lord is called "the God of Israel" from worship, and "the Rock of Israel" from Divine truth, from which is worship. Because it is the Lord who is meant, it is said that "the Rock of Israel spoke." His dominion over those who are in good and those who are in truth is signified by "He that ruleth over the righteous man, that ruleth over him that hath the fear of God;" righteousness" is predicated of good, and "fear of God" of truth; for this Psalm of David treats of the Lord, which makes clear that the Lord is meant by "the God of Israel," and "the Rock of Israel."

[9] In David:

O that My people may hearken unto Me, that Israel might walk in My ways! I would feed ² them with the fat of wheat; and with honey out of the rock I would satisfy them (Psalms 81:13, 16).

Here, too, "rock" means the Lord in respect to Divine truth (as may be seen above, n. 374, where this is explained). In the same:

Who is God save Jehovah, or who is a Rock besides my ³ God? Jehovah liveth: and blessed be my Rock; and the God of my salvation shall be exalted (Psalms 18:2, 31, 46; 2 Samuel 22:2-3, 32, 47).

It is said, "Who is God save Jehovah, and who is a Rock besides my God?" because where Divine good is treated of the Lord is called "Jehovah," and where Divine truth is treated of he is called "God," and also "Rock," as here; so afterwards, "Jehovah liveth, and blessed be my Rock;" "the God of my salvation shall be exalted" signifies that He must be worshiped by means of truths from good, from which is salvation; "to be exalted," in reference to God is predicated of worship from good by means of truths.

[10] In the same:

Let the sayings of my mouth and the meditation of my heart be well pleasing before Thee, O Jehovah, my Rock and my Redeemer (Psalms 19:14).

"Jehovah the Rock" has a like signification as "Jehovah God," namely, the Lord in respect to Divine good and Divine truth; and He is called "Redeemer" from regeneration, which is effected by Divine truth; "sayings of the mouth" signify the understanding of truth, and "the meditation of the heart" the perception of good. In the same:

I say unto God my Rock, Why hast Thou forgotten me? (Psalms 42:9).

"God the Rock" means the Lord in respect to Divine truth, here in respect to defense. In the same:

Unto Thee do I call, O Jehovah my Rock; be not silent from me; lest Thou be silent from me (Psalms 28:1).

Here, too, "Jehovah" and "Rock" are mentioned, because "Jehovah" means the Lord in respect to Divine good, and "Rock" the Lord in respect to Divine truth, and as both are meant it is twice said, "be not silent from me," "lest Thou be silent from me;" one having reference to Divine good, the other to Divine truth, for in the Word there is a heavenly marriage in every particular, which is the marriage of good and truth. In Habakkuk:

O Jehovah, Thou hast placed him for judgment; and thou, O Rock, hast founded him for correction (Habakkuk 1:12).

In Isaiah:

Trust ye in Jehovah forevermore; for in Jah Jehovah is the Rock of Eternity (Isaiah 26:4).

Ye shall have a song as of the night of celebrating the feast; and gladness of heart as of one going with a pipe to come into the mountain of Jehovah, to the Rock of Israel (Isaiah 30:29).

Is there a God beside me? yea, there is no Rock, I know not any (Isaiah 44:8).

In David:

We will make a joyful noise unto the Rock of our salvation; we will come before His faces with confession (Psalms 95:1-2

In the first book of Samuel:

There is none holy as Jehovah; and there is no Rock like our God (1 Samuel 2:2).

In David:

Upright is Jehovah my Rock (Psalms 92:15).

He shall call me, Thou art my Father, my God, the Rock of my salvation. I also will make Him the firstborn, high above the kings of the earth (Psalms 89:26-27).

[11] In these passages, "rock" means Divine truth from the Lord and the Lord Himself, as well as in other passages. As in the gospels:

Everyone that heareth My words and doeth them, I will liken him to a prudent man, who built his house upon a rock; and the rain descended, and the floods came, and the winds blew, and beat upon that house, yet it fell not, for it was founded upon a rock (Matthew 7:24-25; Luke 6:48).

"The house founded upon a rock" means the church and the man of the church who has founded his doctrine and life upon the Divine truth, which is from the Lord, thus upon those things that are in the Word, consequently one who is in truths from good from the Lord. It is said, "who is in truths from good," because Divine truth is not received by anyone who is not in good. To be in good is to be in the good of life, which is charity; therefore it is said "he that heareth My words and doeth them;" "doing the Lord's words" is the good of life, for truth, when a man does it, becomes good because it then enters the will and love, and whatever becomes of the will and love is called good. Temptations, in which such a man of the church does not fall but conquers, are signified by "the rain descended, the floods came, the winds blew, and beat upon the house, and yet it fell not, for it was founded upon a rock;" for in the Word "floods of waters" and "rains," and also "tempests of wind," signify temptations. This, to be sure, is a comparison, but it should be known that all comparisons in the Word are as much according to correspondences as are the things not said comparatively (See above, n. 69; and Arcana Coelestia 3579, 8989).

This makes plainly evident that "rock" in the Word signifies the Lord in respect to Divine truth, or Divine truth from the Lord.

[12] From this it can be seen what is signified by the Lord's words to Peter, in Matthew:

Jesus said to the disciples, But who say ye that I am? Simon Peter answered, Thou art the Christ, the Son of the living God. Jesus answering said unto him, Blessed art thou, Simon son of Jonah; for flesh and blood hath not revealed it unto thee, but My Father who is in the heavens. I say unto thee, Thou art Peter, and upon this rock I will build My church, and the gates of hell shall not prevail against it. And I will give unto thee the keys of the kingdom of the heavens, that whatsoever thou shalt bind on earth shall be bound in the heavens, and whatsoever thou shalt loose on earth shall be loosed in the heavens (Matthew 16:15-19).

"Peter" here does not mean Peter, but Divine truth from the Lord (as in the passages cited above) for all the Lord's disciples together represented the church; and each one of them some constituent of the church; "Peter" the truth of the church, "James" its good, and "John" good in act, that is, works; the rest of the disciples represented the truths and goods that are derived from these, just as the twelve tribes of Israel. That this is so will be seen in what follows, where the tribes and the disciples are treated of. This is why these three disciples are mentioned in the Word more than the others.

[13] The Lord addressed these words to Peter because he then confessed, saying, "Thou art the Christ, the Son of the living God," which in the spiritual sense signifies that He is the Divine truth; this is signified by "Christ," also by "the Son of God." (That this is signified by "Christ" see Arcana Coelestia 3004, 3005, 3009; and by "the Son of God" above, n. 63, 151, 166.) By virtue of this confession "Peter" represented Divine truth from the Lord in the church, and for this reason he was called "a rock" [petra], and it is said "thou art a rock [petra], upon this rock [petra] I will build My church," which signifies upon Divine truth from the Lord, or what is the same, upon truths from good, for upon these the church is built. That Peter might represent this in the church he was called by the Lord "a rock [petra]." as is evident in John:

Jesus looking upon him said unto him, Thou art Simon, the son of Jonah; thou shalt be called Cephas, which is, by interpretation, a rock [petra] (John 1:42).

Cephas in the Syriac language means a rock, and so Peter in that version is everywhere called "Cephas;" moreover, the same word in the Hebrew means a rock (as is evident in Jeremiah 4:29; andJob Job 30:6, where "rocks" are mentioned in the plural number); but Peter is not called a rock [petra] in the Greek and Latin because the name was bestowed upon him as a personal name.

[14] The Lord said "Simon son of Jonah" and afterwards he was called "a rock," because "Simon son of Jonah" signifies truth from good, or faith from charity; and as truth from good or faith from charity is granted only to those who are in Divine truth from the Lord, and Peter then confessed [the Lord], so he is called "a rock," not himself as a person, but that Divine truth which was from the Lord with him in his confession. That this was from the Lord is meant by the Lord's words, "flesh and blood has not revealed it unto thee, but My Father who is in the heavens;" "the Father in the heavens" meaning the Divine in the Lord, since the Father was in Him, and He in the Father and they were one (John 14:7-11; 10:30, 38). That "Simon" signifies truth in the will, see in the following chapter; and that "dove," which is what "Jonah" means, signifies spiritual good, see Arcana Coelestia 870[1-3], 1826, 1827); consequently "Simon son of Jonah" signifies the truth of good or truth from good. Because the hells have no power against Divine truth proceeding from the Lord, or against any man in whom there is Divine truth from the Lord, therefore the Lord says that "the gates of hell shall not prevail against it."

[15] The Lord further said, "I will give unto thee the keys of the kingdom of the heavens; and whatsoever thou shalt bind on earth shall be bound in the heavens, and whatsoever thou shalt loose on earth shall be loosed in the heavens," which signifies that all things are possible to those who are in truths from good from the Lord, in full agreement with these words:

All things whatsoever ye ask for, praying, believe that ye are to receive, then shall it be done unto you (Mark 11:24; Matthew 7:8; Luke 11:9).

How these words are to be understood see above (n. 405i), namely, that to ask from the faith of charity is to ask not from self but from the Lord, for whatever anyone asks not from self but from the Lord he receives. That such is the signification of these words, "whatsoever thou shalt bind on earth shall be bound in the heavens, and whatsoever thou shalt loose on earth shall be loosed in the heavens," is clear from the Lord's words to the disciples and to all who are in truths from good from the Lord, in Matthew:

Verily I say unto you, What things soever ye shall bind on earth shall be bound in heaven, and what things soever ye shall loose on earth shall be loosed in the heavens (Matthew 18:18).

[16] These words were spoken to all, thus not to Peter only, as the Lord immediately declares in that chapter in these words:

I say unto you, That if two of you shall agree on earth in My name respecting anything that they shall ask, it shall be done for them by My Father, who is in the heavens. For where two or three are gathered in My name, there am I in the midst of them (Matthew 18:19-20).

"The Lord's name" means everything by which He is worshiped; and as He is worshiped by means of truth from good, which is from Him, so this is meant by "His name." (That this is what is meant by the "Lord's name," see above, n. 102, 135.) So "every thing they shall ask on earth shall be done for them in the heavens" has a similar signification as "whatsoever ye shall bind and shall loose on earth shall be bound and shall be loosed in the heavens," for the Lord explains the former words by the latter. One who knows the spiritual sense of the Word can know also why it is said "if two agree," and afterwards, "where there are two or three," namely, because "two" is predicated of good, and "three" of truth, consequently "two and three" of all who are in truths from good. (That Divine truth from the Lord has all power in the heavens and on earth, see above, n. 209, 333; and in the work on Heaven and Hell 230-231, 539; and Arcana Coelestia 3091, 3563, 6344, 6423, 6948, 8200, 8304, 9643, 10019, 10182. "Two" is predicated of good because it signifies conjunction by love, n. 1686, 5194, 8423; "three" is predicated of truths because it signifies all truths in the complex, in like manner as "twelve," n. 577, 2089, 2129, 2130, 3272, 3858, 3913; therefore when "two" and "three" are mentioned in the spiritual world, two and three, are not meant, but all who are in truths from good. That "Peter" signifies truth from good, which is from the Lord, see in the small work on The Last Judgment 57.)

[17] Thus far it has been shown what "rock" signifies in this sense; it shall now be shown what "rock" signifies in the contrary sense. In the contrary sense "rock" signifies infernal falsity that is trusted in; as in the following passages. In Isaiah:

Hewing out ⁴ thy sepulcher in the height, graving for himself a habitation in the cliff (Isaiah 22:16).

This chapter treats of "the valley of vision," which signifies the falsity of doctrine confirmed by the sense of the letter of the Word; the love of falsity is signified by "the sepulcher in the height," and the belief of falsity by "the habitation in the cliff;" their making such things for themselves is signified by "hewing out" and "graving for themselves."

[18] In the same:

In that day they shall reject every man the idols of his silver and the idols of his gold which your hands make for you; then shall Asshur fall by the sword not of a man [vir], and the sword not of a man [homo] shall devour him: and his cliff shall pass away for awe, and his princes shall be dismayed at the banner (Isaiah 31:7-9).

This treats of judgment upon those who from self-intelligence believe themselves to be wise in Divine things. Such are those who are in the love of self and the world, and who seek after a reputation for learning for the sake of self; these, because they are unable to see truths, seize on falsities and proclaim them as truths. The falsities that favor their principles and their loves are signified by "the idols of silver and the idols of gold;" that these are from self-intelligence is signified by "which your hands have made for you;" that they will perish by their own falsities is signified by "then shall Asshur fall by the sword not of a man [vir], and the sword not of a man [homo] shall devour him;" "Asshur" meaning the rational perverted, and thence those who are in falsities from self-intelligence; "to fall and to be devoured by the sword" meaning to perish. This was represented also by the king of Assyria in that he was slain by his own sons (Isaiah 37:38); "his sons" there signifying his own falsities by which he perished; "his cliff, which shall pass away for awe," signifies all falsity in general, in which such have trusted; and "the princes, who shall be dismayed at the banner," signify the primary falsities; it is said "at the banner," because such falsities are dispersed not by any combat with truths, but by a mere sign of combat, which a banner is. I have seen such cast down from the rocks upon which they were by the waving of an ensign.

[19] In Jeremiah:

The whole city fleeth before the voice of the horseman and the shooter of the bow; they entered the clouds and went up into the rocks, the whole city is forsaken, not a man [vir] dwelleth therein (Jeremiah 4:29).

This describes the church desolated in respect to truths. The desolation of all the truth of doctrine by false reasonings and false doctrinals therefrom is signified by "the whole city fleeth before the voice of the horseman and of the shooter of the bow;" "the voice of the horseman" signifying false reasonings, and "the voice of the shooter of the bow" false doctrinals; "the whole city fleeth" signifies the desolation of all the truth of doctrine, "city" meaning doctrine. That no truth is acknowledged, but falsity alone, is signified by "they entered the clouds and went up into the rocks;" "to enter the clouds" signifying into the non-acknowledgment of truth, and "to go up into the rocks" signifying into mere falsity.

[20] I have also seen rocks that consisted of stones heaped together, with no level place where verdure grew as elsewhere upon rocks; upon these were spirits who while they lived in the world as men had been in faith separate from charity, which is called faith alone, and had confirmed themselves therein both in doctrine and in life. This is what is meant by "the dryness of the rock," in Ezekiel:

She set ⁵ it upon the dryness of the cliff; she poured it not upon the earth that dust might cover it (Ezekiel 24:7).

And in the same:

I will cause many nations to come up against thee; and they shall destroy the walls of Tyre and throw down her towers; and I will purge her dust from her, and make her the dryness of a cliff (Ezekiel 26:3-4, 14).

"Dust" in these two passages means the soil, which signifies the good of the church. When there is no soil on the rocks, but the rocks are dry, that is, consist of mere heaps of stones, as was said above, it is a sign that there is no good, and where there is no good there is mere falsity; so this is what is signified by "the dryness of a cliff," and "she poured it not upon the earth, that the dust might cover it," and "I will purge her dust from her." This makes evident what is signified by the Lord's words in the Gospels:

Other seed fell upon the rocky places, where they had not much soil; and straightway they sprang up because they had no depth of earth; and they dried up (Matthew 13:5-6).

This may be seen explained above n. 401.

[21] Most of those in the spiritual world who have their light from the moon there, dwell upon rocks. Those who are spiritual-natural dwell upon rocks that are covered with a thin surface of soil, where consequently there are level places, verdure, and shrubberies, but not such as are upon the mountains and hills where those dwell who receive light from the sun of heaven; while those who are not spiritual-natural, but merely natural, are not at this day upon the rocks, but in caverns in the rocks there; and those who are in falsities from evil, dwell among heaps of stones there; all these things are correspondences.

[22] In Jeremiah:

Behold, I am against thee, O mountain destroying the whole earth; and I will stretch out Mine hand against thee and roll thee down from the cliffs, and will make thee a mountain of burning (Jeremiah 51:25).

This is said of Babylon, whose damnation through falsities is signified by "I will roll thee down from the cliffs," and whose damnation through evils is signified by "I will make thee a mountain of burning" (but this may be seen more fully explained above, n. 405.

[23] In the same:

O ye inhabitants of Moab, forsake the cities and dwell in the cliff, and be like the dove that maketh her nest in the passages of the mouth of the pit (Jeremiah 48:28).

This is said of Moab, which signifies the adulteration of good and truth, and thus those who pervert the good and truth of the Word. "Forsake the cities" signifies to leave the truths of doctrine; "dwell in the cliff" signifies in falsities and the doctrine of falsities; "be like the dove that maketh her nest in the passages of the mouth of the pit" signifies looking at truth from without and not from within, for "a pit" signifies the Word where truths are; "to make a nest in the passages of its mouth" means outside of it and not within, "to make a nest" having the same signification as to dwell, namely, to live a life; but "to build a nest" is predicated of a bird, and "to dwell" of man. What it is to regard the Word from without and not from within may be seen in the Arcana Coelestia 10549-10551), namely, to look at it not from doctrine but from the mere letter; and in consequence of this men wander in every direction whither the disposition, thought, and affection may lead; they are sure of nothing, whence come the perpetual adulterations that are signified by "Moab." This is the case with those who study the Word for the sake of glory and honor; because such regard themselves in everything when studying the Word, they remain outside of the Word; while those who love truth and good from the Word are within the Word, for they look at it not from self, but from the Lord. This makes clear what is signified by "O ye inhabitants of Moab, forsake the cities and dwell in the cliff, and be like the dove that maketh her nest in the passages of the mouth of the pit."

[24] In the same:

Is not My word like as fire? and like a hammer that scattereth the cliff? (Jeremiah 23:29.)

The Word is said to be "like a fire and like a hammer" because "fire" signifies the good of love, and "hammer" the truth of faith, for "the hammer" has a similar signification as "iron," and "iron" signifies truth in ultimates, and the truth of faith. Both are mentioned, namely, "fire" and "hammer," and accordingly good and truth, because of the marriage of good and truth in every particular of the Word. "The cliff that is scattered" signifies the falsity in the whole complex and the doctrine of falsity; and these are scattered or destroyed, when man with whom they exist is judged.

[25] In Nahum:

Who shall stand before His indignation? or who shall stand up in the glowing of His anger? His wrath is poured out like fire, and the rocks shall be overturned before Him (Nahum 1:6).

That the "indignation," "wrath," and "anger" of Jehovah signify the Last Judgment, and the state of damnation of those who are in evils and in falsities therefrom will be seen in the following articles. The damnation of evils is signified by "His wrath, which is poured out like fire;" and the damnation of falsities from evils by "His anger," and "the rocks shall be overturned before Him;" "fire" also signifying the evils of the loves of self and of the world, and "rocks" the falsities therefrom, and "to be overturned" signifies to perish. Moreover, the rocks, upon which are those who are in the principles of falsity and thus in falsities of every kind, are visibly overturned, and those who are upon them are thus cast down into hell; but this occurs in the spiritual world, where all have their dwelling places according to the quality of their interiors to which their externals correspond.

[26] In Isaiah:

Ye that have heated yourselves with gods under every green tree, that slaughter the children in the brooks under the shelves of the cliffs (Isaiah 57:5).

What is meant by "heating oneself with gods under every green tree, and slaughtering the children in the brooks under the shelves of the cliffs," no one can know except from the internal sense. In that sense "to heat oneself with gods under every green tree" signifies to worship God from every falsity that occurs; "to heat oneself with gods" means ardent worship, and "every green tree" means every falsity that occurs, for "tree" signifies knowledges and perceptions, here the knowledges and perceptions of falsity; and "to slaughter the children in the brooks, under the shelves of the cliffs" signifies to extinguish truths by falsities from self-intelligence; "children" meaning truths, "brooks" self-intelligence, "shelves of the cliffs" falsities; "under the shelves of these" signifies from the sensual, in which there is the ultimate natural light, for those who are in that light only stand under precipitous rocks and do not see any truth, and if it is told them they do not perceive it. In such a position I also have seen them in the spiritual world. This makes evident that "to slaughter the children" means not to slay children, but to extinguish truths.

[27] So in David:

Happy is he who shall seize and shatter thy babes against the cliff (Psalms 137:9).

"Babes" mean here not babes but falsities springing up; for Babylon is here treated of, which signifies the falsities of evil destroying the truths of good of the church; the destruction of these is signified by "shattering them against the cliff;" "cliff" meaning the ruling falsity of evil, and "to shatter" meaning to destroy. He who abides in the mere sense of the letter of the Word and does not think beyond it, can easily be led to believe that he is called "happy" who does this with the babes of his enemies, when yet that would be an enormous crime; but he is called "happy" who disperses the falsities of evil springing up in the church, which are here signified by "the babes of Babylon. "

[28] In Jeremiah:

Who hath heard such a thing as this? The virgin of Israel hath done a horrible thing. Shall the snow of Lebanon from the rock leave My fields? Shall the strange cold waters flowing down be snatched away? My people have forgotten Me, they have burned incense to vanity (Jeremiah 18:13-15).

"The virgin of Israel" means here and elsewhere the spiritual church, for this the Israelites represented; "the horrible thing that they did" means that they turned the goods of the church into evils, and the truths of the church into falsities, and from these evils and falsities worshiped Jehovah. The evils from which is such worship are signified by "My people have forgotten Me," for he who forgets God is in evils; and the falsities from which is such worship are signified by "they have burned incense to vanity," "vanity" meaning falsity, and "to burn incense" worship; "shall the snow of Lebanon from the rock leave My fields?" signifies, have they not the truths of the church from the Word? "rock" here signifies the Word, because it signifies Divine truth (as above); "the snow of Lebanon" signifies the truths of the church therefrom. Here "snow" has a similar signification as water, namely, truths, but "snow" signifies cold truths, because a cold church is here treated of. "Lebanon" means the church from which these are, and "fields" mean all goods and truths of the church; "the strange cold waters flowing down," signify the falsities in which there is no good; "strange waters" meaning falsities, and "cold" meaning in which there is no good, for truths have all their heat from the good of love.

[29] In the same:

Behold, I am against thee, thou inhabitant of the valley, thou rock of the plain; that say, Who shall descend against us, and who shall enter into our abodes? (Jeremiah 21:13).

"The inhabitant of the valley" and "the rock of the plain" signify those who are in the ultimates of the Word, and do not permit themselves to be illustrated from the interior; and such do not see truths, but falsities instead; for all the light of truth, because it is out of heaven from the Lord, comes from the interior and descends. Such are meant by "the inhabitant of the valley" and "the rock of the plain;" "valley" and "plain" meaning the ultimates of the Word in which they are; and "inhabitant" and "rock" signifying falsities, "inhabitant" the falsity of life, and "rock" the falsity of doctrine. The belief in falsity and evil in which such are firmly fixed, believing falsity and evil to be truths and goods, is signified by their saying, "Who shall descend against us, and who shall enter into our abodes?"

[30] In Isaiah:

Enter into the rock, and hide thee in the dust, for the dread of Jehovah (Isaiah 2:10).

"To enter into the rock" means into falsity, and "to hide themselves in the dust" means in evil. This treats of the Last Judgment, when those who are in the falsities of evil and in the evils of falsity cast themselves into the hells which are in the rocks and under the lands in the spiritual world. (But these things may be seen more fully brought out and explained in the preceding article.) In Job:

The mountain falling passeth away, and the rock is removed out of its place (Job 14:18).

"Mountain" signifies the love of evil; and "rock" the belief of falsity; and "to melt away" and "be removed out of its place" signifies to perish.

[31] In David:

Let their judges be cast down by the sides of the cliff (Psalms 141:6).

"Judges" signify those who are in falsities, and in an abstract sense, the falsities of thought and of doctrine. "Judges" in the Word have a similar signification as "judgments," and "judgments" signify the truths from which judgments are formed and in the contrary sense falsities. Because those who are in falsities dwell in the spiritual world in cliffs it is said, "let them be cast down by the sides of the cliff," which signifies that they should be let into their falsities and dwell in the hells corresponding to their falsities. In Job:

To dwell in the cleft of the valleys, in holes of the earth, and in the rocks (Job 30:6).

This treats of those who are in the hells, because they are in evils and in falsities therefrom; the hells of those who are in evils in respect to life are under valleys and in caves there; and the hells of those who are in falsities from evil are in rocks. This makes clear what is signified by "dwelling in the cleft of the valleys, in holes of the earth, and in rocks." (But respecting the caverns and caves in which those dwell who are in the hells, and the clefts and holes by which these are entered, see the article just preceding, n. 410.)

[32] These things have been adduced to make known that "rock" in the contrary sense signifies falsity in general; and this signification of "rock" is from correspondence, as can be seen from the appearances and phenomena in the spiritual world, where all dwell according to the correspondences of the interiors of their mind and life. Consequently those who are in wisdom and intelligence, because they are in love to the Lord and in charity towards the neighbor, and thence in the spiritual affection of truth, dwell upon mountains and hills of earth, where there are paradises, gardens, rose-beds, and lawns; but those who are in the belief in the doctrinals of their church and in some degree of charity, dwell upon rocks where there are level places upon which are some groves and some trees and grassy places; while those who have been in faith alone, as it is called, in respect to doctrine and life, and thence in falsities of faith and evils of life, dwell within the rocks, in caverns and cells there.

[33] This signification of "rock" is from the correspondence spoken of. But there is a signification of "rock" from its hardness, as in the following passages.

In Jeremiah:

They have made their faces harder than a rock (Jeremiah 5:3).

In Ezekiel:

As an adamant stronger than rock have I made thy forehead; fear not (Ezekiel 3:9).

In Job:

They shall be graven with an iron pen and with lead in the rock forevermore (Job 19:24).

In Isaiah:

The hoofs of the horses are accounted as rock (Isaiah 5:28).

Hardness is expressed by "rock" from the correspondence of rock with truth from good, for truth from good has all power, as has been said above; but when truth acts against falsity from evil then good is blunted, and truth then remaining acts with hardness, according to the above words in Ezekiel, "As an adamant stronger than rock have I made thy forehead." Truth without good is also hard, but still is easily broken. But what has been here adduced respecting rocks will be more fully elucidated by what will be said hereafter respecting the signification of stones.

Fusnotat: