Een vraag van een vriend: "Kunt u alstublieft uitleggen hoe de volgende uitspraak moet worden begrepen?
"De vreze des Heren is het begin der wijsheid; een goed inzicht hebben allen die Zijn geboden doen." (Psalm 111:10, en op dezelfde manier, Spreuken 9:10.)
Het is een goede vraag: Hoe kan angst een begin van wijsheid zijn? Vooral als het voorwerp van angst een God van liefde is?
Dit thema van het vrezen van de Heer Jehovah loopt sterk door het Oude Testament, de openbaring aan de Hebreeën die leefden voordat Hij als Jezus Christus naar de aarde kwam. Hier is een voorbeeld om mee te beginnen:
"Laat de hele aarde Jehovah vrezen; laat alle bewoners van de wereld ontzag voor Hem hebben. Want Hij sprak, en het geschiedde; Hij gebood, en het stond vast." (Psalm 33:8-9)
Jehovah is Schepper. Het Oude Testament beschrijft Hem vaak als een machtige en veeleisende God. Hij gebiedt dat mensen Hem leren gehoorzamen. Hij beloont de gehoorzamen en straft hen die ongehoorzaam zijn en zich van Hem afkeren. Hij verandert soms van gedachten en Mozes en anderen hebben blijkbaar soms met Hem geredetwist en Hem overtuigd om tot andere conclusies te komen. (2 Samuël 24:16) Hij kan zelfs "lachen om" de goddelozen. (Psalm 37:13) David klaagde eens dat God "ons verstoten en vernederd heeft" en dat Hij slaapt terwijl het kwaad gedaan wordt. (Psalm 44:9,23)
De spirituele betekenis van deze passages uit het Oude Testament, uitgelegd in de Hemelse Leerregels gegeven door Swedenborg, laat zien dat God in feite niemand straft. De pijn en de straf van slechte gevolgen komen van het kwaad dat de mens van binnenuit drijft. God staat straf toe om de orde te herstellen en Hij brengt het goede voort uit het kwaad - altijd handelend vanuit de oneindige liefde die Zijn essentie is. Maar de "natuurlijke mens" - inclusief de lage aardse denkgeest in ons allemaal - ziet God als toornig, willekeurig en wraakzuchtig. In werkelijkheid is God liefdevol en is het de natuurlijke mens die toornig is op God, die het gevoel heeft dat Hij boos op ons is.
Toch sporen een aantal passages in het Oude Testament ons aan om God in zekere zin te vrezen. Psalm 34 beschrijft duidelijk het soort mens dat de Heer echt "vreest". Deze passages zijn speciaal geschreven voor de natuurlijke mens in ons allemaal, en voor kinderen - om ons te helpen begrijpen hoe we in ons lage natuurlijke verstand serieus moeten luisteren naar de Here God, onze Schepper, en Hem moeten gehoorzamen, vooral Zijn Tien Geboden.
In het begin kan dit aanvoelen als de angst voor God als Wetgever omdat Hij ons zou kunnen straffen - en zo wordt een jong iemand, of een boze zondaar, bot aangesproken: de weg naar wijsheid is te beginnen met het vrezen van God die ons heeft geschapen en ons een leven van orde en goedheid heeft voorgehouden. Als we leren onze Maker te gehoorzamen, zullen we groeien en Gods liefde leren kennen, en de angst die we eerst voelden verandert van karakter, en onze liefde voor God kan groeien.
WAT IS DE GEESTELIJKE BETEKENIS VAN GODVREZENDHEID?
Het Nieuwe Testament en de Hemelse Leerregels roepen ons op tot een hoger begrip van God en van het vrezen van God, inclusief het concept van heilige vrees. Hier is een samenvatting:
De naam van de Heer vrezen betekent, symbolisch, liefhebben, want iedereen die een ander liefheeft is bang om degene die hij liefheeft te kwetsen. Er is geen echte liefde zonder die angst. Dienovereenkomstig is iemand die de Heer liefheeft bang om kwaad te doen, omdat kwaad tegen de Heer ingaat, zoals het ingaat tegen Zijn Goddelijke wetten in het Woord..... God vrezen betekent, symbolisch, dingen liefhebben die met God te maken hebben, door ze te doen, en weigeren dingen te doen die tegen Hem ingaan." (De Apocalyps Onthuld 527)
Een korte samenvatting van de geestelijke zin zegt eenvoudigweg dat het vrezen van de Heer als "het begin van wijsheid" betekent dat het wijsheid is om de Heer te aanbidden. (Profeten en Psalmen 361).
Meer uitleg over het vrezen van God komt in een discussie over "de kleinen en de groten" die de naam van de Heer "vrezen" (Apocalyps 11:18). Na de dood worden alle mensen, christen of niet, geestelijk klein en groot, "gered die God vrezen en in wederzijdse liefde leven, in oprechtheid van hart en in oprechtheid vanuit een religieus beginsel, want al deze mensen worden, door een intuïtief geloof in God en door een leven van naastenliefde, wat hun zielen betreft verbonden met engelen van de hemel, en worden zo verbonden met de Heer en gered." (Apocalyps uitgelegd 696:1)
Schriftpassages die ons aansporen om "Jehovah te vrezen" zeggen ook dat we Zijn woorden en geboden moeten "bewaren en doen" - omdat we God aanbidden door middel van zowel waarheden als goederen. "Vrezen" heeft betrekking op iemands begrip, en goedheid in het leven heeft betrekking op de wil in ons. Goddelijke waarheid kan een angstaanjagende angst met zich meebrengen, in die zin dat het het kwaad tot de hel veroordeelt. Maar het goddelijke goede veroordeelt niet, want voor zover iemand ontvangt en handelt vanuit authentieke goedheid, neemt dat goede de veroordeling weg. "Voor zover iemand in het goede van de liefde is, is er vrees voor God; ... ook vrees en schrik verdwijnen en worden heilige vrees met eerbied, voor zover iemand in het goede van de liefde is en in waarachtigheid....". (Apocalyps uitgelegd 696:6) Op dezelfde manier variëren ontzag en eerbied in aanbidding bij iedereen, afhankelijk van hoe we in het leven staan.
Angst is niet afwezig in liefde voor God en de naaste:
Geestelijke vrees is een heilige vrees die in elke geestelijke liefde verblijft, verschillend naargelang de kwaliteit en kwantiteit van de liefde. In zo'n vrees is de geestelijke persoon, en hij weet dat de Heer niemand kwaad doet ..., maar goed doet aan allen, en ernaar verlangt om iedereen ... op te wekken in de hemel tot Zichzelf. Daarom is de vrees van de geestelijke persoon een heilige vrees, opdat iemand zich niet door slecht leven en valse leer zou afwenden en zo die Goddelijke liefde in zichzelf zou schaden. (Apocalyps uitgelegd 696:23)
Veel passages in Swedenborgs Geschriften gaan verder in op "heilige angst" - onze angst om God en mensen die we liefhebben kwaad te doen.
DUS, MOET IK BANG ZIJN VOOR GOD?
In het echte leven, als we van iemand houden, denken we graag aan goede dingen om voor hem of haar te doen. Maar misschien is het allereerste essentiële - het begin van wijsheid - om alles te vermijden wat iemand zou kwetsen of op de een of andere manier overheersend zou zijn. Een prille enthousiaste liefde kan te krachtig zijn als we niet nadenken over de mogelijke gevolgen van onze woorden of daden. Een zeer sterke religieuze bekeerling kan beloften doen die verder gaan dan wat zijn innerlijke wezen kan volhouden totdat hij daadwerkelijk nieuwe stappen in zijn leven heeft gezet. Op die manier is "angst" op den duur een eerste of primaire voor onze liefde voor wie dan ook, inclusief liefde voor God.
Aan de andere kant is er een tegenovergestelde vrees voor God die op zichzelf niet met wijsheid begint. "Vrees voor God bij slechte mensen is geen liefde, maar een angst voor de hel." (De Apocalyps Onthuld 527) Deze natuurlijke angst is "een vrees, vrees en terreur voor gevaren en straffen, en dus voor de hel...." (Apocalyps uitgelegd 696:23) – ver verwijderd van een angst die verbonden is met liefde voor God.
Beschrijvingen uit het Oude Testament waarin God wordt afgeschilderd als boos, veranderlijk en willekeurig spreken over deze lage spirituele mentaliteit en moeten niet worden opgevat als de waarheid over God - hoewel ze wel weergeven hoe veel mensen zich God voorstellen. En ze laten ons een belangrijke realiteit zien - dat God de Schepper wel degelijk bestaat en dat dit universum en mijn leven meer zijn dan alleen mijn persoonlijke bezittingen om mee te spelen, van te genieten en mijn eigen zelfbeeld op te bouwen. En als ik een schepping ben en op Zijn manier leef, kan Hij mij misschien gelukkig maken in deze Zijn wereld.
De realiteit van deze God en Zijn schepping kan alleen echt gekend worden door een hogere spirituele soort angst die uit liefde voortkomt - maar een lage natuurlijke angst kan op den duur eerst komen. Wanneer iemand zichzelf rationeel onderzoekt en "een of ander kwaad ontdekt, en tegen zichzelf zegt: 'Dit is een zonde,' en zich ervan onthoudt uit angst voor de eeuwige straf ... dan wordt de persoon van heiden voor het eerst een christen." (Ware Christelijke Religie 525)
Jakob werd eens bang wakker na een sterke droom over God, en hij zei: "Zeker, Jehovah is op deze plaats; en ik wist het niet.... Hoe vreselijk is deze plaats! Dit is niemand anders dan het huis van God...., en dit is de hemelpoort." (Genesis 28:16-18) Na een tijdje te hebben nagedacht, deed hij een gelofte: "Als God met mij zal zijn en mij zal bewaren op de weg die ik ga, en mij brood te eten zal geven en kleding om aan te trekken, zodat ik in vrede zal terugkeren naar het huis van mijn vader, dan zal Jehovah mijn God zijn." (Genesis 28:20-21) We weten niet of deze angstige en nogal egoïstische gelofte Jakob tot een wijze volgeling van Jehovah maakte, maar latere hoofdstukken laten Jakob zien als gehoorzaam aan God.
Persoonlijk geloof ik in de letterlijke betekenis van "De vreze des Heren is het begin der wijsheid". Gehoorzaamheid en geloof beginnen vaak met een lage, natuurlijke vrees.
En die angst bevat een gevoeld gevoel dat er een Schepper God IS ("IK BEN") die wil dat mensen handelen volgens Zijn geschapen systemen. Op deze manier is angst op den duur het begin van wijsheid.
Ook al is angst voor God in eerste instantie geworteld in eigenliefde, het kan deel uitmaken van Gods "Laat er licht zijn" dat onze spirituele wedergeboorte begint, en samengaat met onze eerste visie "dat er iets hogers is" dan het zelf. (Zie Hemelse Verborgenheden 20: dat "een mens begint te weten dat het goede en het ware iets hogers is.") Als je je in een staat van angstige duisternis bevindt en denkt dat "er iets hogers is", iets goeds en waars dat boven je macht ligt, dan begin je misschien het licht van je Schepper je de weg te laten wijzen.
Natuurlijk moet een angst op een laag niveau rijpen en uitgroeien tot een geestelijke angst. Als we berouw tonen en het kwaad uit de weg gaan, openen we onze deur voor de Heer en staan we Hem toe om ons door geestelijke hervorming en wedergeboorte (regeneratie) te leiden. Hij leidt ons naar heilige angst, vanuit een goede liefde die heel anders is dan "de duisternis op de aangezichten van de diepte" (onze geestelijke toestand vóór de wedergeboorte; Genesis 1:2)
Ja, zelfs als je uitgaat van een natuurlijke angst voor de hel, als je vanuit die angst handelt door te stoppen met een of ander gemeen ding dat je doet, begin je aan wijsheid, door te geloven dat de angst echt is - omdat God echt is, en een ongelukkig hiernamaals echt is. En je wijst jezelf een weg in Gods richting. Dit begin in de tijd kan onzeker, troebel en zelfs dwaas aanvoelen - maar het komt voort uit een gevoel dat een gebod van je Maker echt is en zin heeft. En als je handelt vanuit dat geloof, dan begint het geloof een realiteit in jou te worden - een klein begin van wijsheid. Als je dat herhaalt en volhoudt, leidt de Heer je naar een heiligere angst die uit liefde voortkomt. De sleutel hier zou kunnen zijn of je bereid bent om Gods leringen te doen, zelfs op momenten dat je GEEN angst voor Hem of voor de hel voelt. Misschien is dit het moment waarop wijsheid werkelijk begint.
Mensen die leven in de stroom van Gods voorzienigheid worden "voortdurend meegevoerd naar gelukkiger dingen, hoe de middelen er ook uitzien." (Arcana Coelestia 8478:4) Ze vertrouwen op God met een spirituele angst om tegen Zijn liefde in te handelen of anderen kwaad te doen, omdat ze andere mensen in Gods schepping willen dienen en in zichzelf iets willen ontvangen dat van God komt.
"Gij wilt mij de weg van het leven wijzen. In Uw tegenwoordigheid is volheid van vreugde; aan Uw rechterhand zijn genoegens tot in eeuwigheid." (Psalm 16:11)
