Kalayaan sa pagsasalita. Malayang pag-iisip. Kalayaan sa relihiyon. Mahalaga sila. Nasa balita sila. Paano sila nauugnay sa Kristiyanismo? Simulan natin itong pag-isipan.
Ano ang sinasabi ng Bibliya tungkol sa kanila?
Kunin si Juan Bautista bilang isang halimbawa. Siya ang mahalagang malayang tagapagsalita, ang "tinig ng isa, sumisigaw sa ilang", na naghahanda ng daan para sa Diyos. Malaya siyang nagsalita, na nagpahayag ng isang bago, buhay na relihiyon. Ngunit pagkatapos ay pumasok si Herodes, dinakip siya, ikinulong, at pinatay. Si John (mayroon akong isang bagay na dapat kong malayang magsalita) ay ang mabuting tao; Si Herodes (ayaw ko sa pananalita mo) ang masamang tao.
Sa Daniel 6:7-23, nariyan ang sikat na kwento ni Daniel at ang yungib ng mga leon. Inihagis si Daniel sa mga leon dahil malaya siyang nagsasalita -- nananalangin kay Jehova, hindi kay Haring Darius -- laban sa isang utos ng pamahalaan. Si Daniel ang mabuting tao. Si Darius, hanggang sa magsisi siya, ay ang masamang tao.
Marahil ang pinakamakapangyarihang halimbawa sa Bibliya ay matatagpuan sa buong ministeryo ni Jesus, na nangangailangan ng kalayaan sa pagsasalita -- ang kalayaang bumuo, magturo, at lumikha ng isang bagong relihiyon. Binago ng kanyang malayang pananalita ang mga kaisipan ng kanyang mga tagapakinig. At, ano ang ginawa ng makapangyarihang mga lider ng relihiyon noong panahon? Inakusahan nila siya ng kalapastanganan. Sinubukan nilang bitag siya. Para makabawi siya. Para manahimik. Alam niyang hindi niya magagawa iyon; Ang kanyang misyon ay magdala ng mga bagong katotohanan sa isang uhaw na mundo.
Mayroong isang mahusay na "malayang pananalita" na eksena sa panahon ng pagpasok ni Jesus sa Jerusalem noong Linggo ng Palaspas, sa Lucas 19:37-40:
"At nang siya ay malapit na sa pagbaba ng Bundok ng mga Olibo, ang buong karamihan ng mga alagad na nagagalak ay nagsimulang magpuri sa Dios ng malakas na tinig dahil sa lahat ng mga gawa ng kapangyarihan na kanilang nakita, na nagsasabi, Pagpalain nawa ang Hari na dumarating sa pangalan ng Panginoon, kapayapaan sa langit, at kaluwalhatian sa kaitaasan!' At ang ilan sa mga Fariseo sa gitna ng karamihan ay nagsabi sa kaniya, Guro, sawayin mo ang iyong mga alagad. At siya'y sumagot at sinabi sa kanila, 'Sinasabi ko sa inyo, Kung ang mga ito ay tatahimik, ang mga bato ay magsisisigaw.'
Ang mga ito ay medyo malinaw na mga halimbawa. Pinahahalagahan ng Bibliya ang kalayaan sa pagsasalita.
Ang malayang pananalita at malayang pag-iisip ay malapit na magkaugnay. Ang malalim na komunikasyon ay isang malaking bahagi ng kung bakit tayo nagiging tao. Nabuo ng mga tao ang kakayahang magkaroon ng malawakang kooperasyon sa pamamagitan ng mga ibinahaging kwento. Kung hindi tayo malayang makapagsalita, nawawalan tayo ng kakayahang magpahayag ng mga tunay na kaisipan, at nawawalan tayo ng kakayahang magbahagi ng mga bagong ideya, at ang ating potensyal ay nawawala.
Narito ang tatlong sipi mula sa mga gawa ni Swedenborg na nauugnay dito:
"...kapag ang kalayaan sa pagsasalita at kalayaan sa pamamahayag ay nababawasan, ang kalayaan sa pag-iisip, ibig sabihin, ang pagsusuri sa mga bagay sa isang buo at kumpletong paraan, ay naghihirap din.... Ang ating mas mataas na pang-unawa, kung gayon, ay umaangkop sa sarili nito. para magkasya sa dami ng kalayaang sabihin at gawin kung ano ang ating isinasaalang-alang." (Totoong Relihiyong Kristiyano 814).
"Walang sinuman ang nababago sa isang estado ng pagkabulag ng intelektwal, alinman. Ang mga indibidwal na ito, masyadong, ay hindi nakakaalam ng mga katotohanan at walang alam tungkol sa buhay, dahil ang ating pag-unawa ang dapat magturo sa atin sa mga bagay na ito at ang ating kalooban ang dapat isagawa ang mga ito. Kapag ang ating kusa ay ginagawa kung ano ang sinasabi ng ating pag-unawa, kung gayon tayo ay magkakaroon ng buhay na naaayon sa mga katotohanan; ngunit kapag ang ating pag-unawa ay bulag, ang ating kalooban ay naharang din." (Banal na Patnubay 144)
"Walang nireporma sa mga estado kung saan wala ang kalayaan at katwiran." (Banal na Patnubay 38)
Pinag-uusapan ko ito sa isang kaibigan, at ipinaalala niya sa akin na may mga kulay-abo na lugar, kung saan umiiral ang ilang kalayaan at pag-unawa, ngunit limitado ang mga ito. Sa tingin ko tama siya; karamihan kami ay nakatira sa mga kulay abong lugar na ito. Marahil ay may mga bihirang kaso kung saan ang kalayaan at katwiran ay nasa zero -- marahil kapag ang isang tao ay na-coma. At nagdududa ako kung sinuman ang may 100% na kalayaan o pag-unawa. Sa ilang mga paraan, ginagawa nitong mas mahalaga ang malayang pananalita at malayang pag-iisip. Ang buhay ay hindi malinaw, o libre, at ang mga bagay na makakatulong sa atin habang hinahanap natin ang pag-unawa at kalayaan ay talagang mahalaga.
Ang halimbawa ni Helen Keller ay may kinalaman dito. Tinawag niyang "kaarawan ng aking kaluluwa" ang araw na dumating si Anne Sullivan sa kanyang bahay. Sa kanyang sariling talambuhay, The Story of My Life (1903), inilarawan ni Keller ang sandaling napagtanto niya na ang galaw ng mga daliri ni Anne, ang pagbaybay ng w-a-t-e-r sa kanyang kamay ay sumisimbolo sa tubig na ibinubuhos niya sa kanyang kamay:
"Tumayo ako, ang buong atensyon ko ay nakatuon sa galaw ng kanyang mga daliri. Bigla akong nakaramdam ng malabo na kamalayan bilang isang bagay na nakalimutan - isang kilig ng bumabalik na pag-iisip; at kahit papaano ay nahayag sa akin ang misteryo ng wika.... Ang buhay na salita ang gumising sa aking kaluluwa, nagbigay ng liwanag, pag-asa, pinalaya!"
Sinabi rin ni Helen Keller, "Hinding-hindi papayag ang isang tao na gumapang kapag nakaramdam siya ng isang salpok na pumailanglang."
Ang malayang pananalita at malayang pag-iisip ay nangangailangan ng bawat isa. At... paano naman ang relihiyon?
Ang relihiyon ay isang pangunahing hanay ng mga kaisipan. Kung hindi ka malayang magsalita, natatapakan ang iyong pag-iisip. Kung hindi ka malayang mag-isip, paano ka makakaasa na makarating sa mga pangunahing ideya tungkol sa kung bakit tayo umiiral, at kung ano ang ating gagawin -- kung paano tayo mabubuhay? Relihiyon ang nasa puso nito. Kahit na lubusan mong tanggihan ang relihiyon, nabubuhay ka pa rin sa isang uri ng sistema ng paniniwala, kahit na ito ay materyalistiko o nihilistic.
Kung sasabihin sa iyo kung ano ang dapat mong paniwalaan, kadalasan ay hindi ito gagana nang maayos. May likas na hilig na magrebelde. Kailangan natin ang kalayaang iyon upang malaman ang mga bagay para sa ating sarili.
Sinabi ni Albert Einstein ang isang bagay na nagsasalita dito:
“Sa katunayan, walang kulang sa isang himala na ang mga makabagong pamamaraan ng pagtuturo ay hindi pa ganap na sinakal ang banal na pagkamausisa ng pagtatanong; para sa pinong maliit na halaman na ito, bukod sa pagpapasigla, ay pangunahing nangangailangan ng kalayaan. Kung wala ito, ito ay mawawasak at masisira nang walang kabiguan.” - Paul Schilpp, "Albert Einstein: Philosopher-Scientist (1949) 'Autobiographical Notes'"
At... narito ang isa pang sipi mula sa gawa ng Swedenborg, Heaven and Hell:
Sa isang salita, anumang bagay na hindi pumasok sa atin sa kalayaan ay hindi nananatili sa atin, dahil hindi ito kabilang sa ating pag-ibig o intensyon; at anumang bagay na hindi kabilang sa ating pag-ibig o intensyon ay hindi kabilang sa ating espiritu. Ang aktwal na realidad ng ating espiritu ay pag-ibig o kusang-loob - gamit ang pariralang "pag-ibig o kusang loob" dahil anuman ang ating ibigin, tayo ay naglalayon. Ito ang dahilan kung bakit hindi tayo mababago maliban sa isang estado ng kalayaan. (Langit sa Impiyerno 598)
Pinagtitibay ni M. Scott Peck ang ideyang ito:
Walang isang magandang hand-me-down na relihiyon. Upang maging mahalaga, upang maging pinakamagaling sa abot ng ating makakaya, ang ating relihiyon ay dapat na isang ganap na personal, ganap na pinanday sa pamamagitan ng apoy ng ating pagtatanong at pagdududa sa tunawan ng ating sariling karanasan sa katotohanan. - M. Scott Peck - Ang Daan na Hindi Nalalakbay
Sa wakas, balikan natin kung ano ang sinasabi ng Bibliya tungkol dito, sa dalawang kuwentong ito:
Si Saul ng Tarsus ay umuusig sa mga Kristiyano -- sinusubukang sirain ang kanilang kalayaan sa relihiyon. Siya ay nagkaroon ng isang mahimalang karanasan sa pagbabagong-loob na humantong sa kanya na palitan ang pangalang Paul, ang dakilang Kristiyanong guro at ebanghelista. (Tingnan Mga Gawa 9)
Sina Shadrach, Meshach at Abednego ay inusig - itinapon sa isang nagniningas na hurno - dahil sa pagsamba sa kanilang sariling paraan, pagtanggi sa mga utos ni Nabucodonosor. Sila ay iniligtas ng isang anghel, na nagpigil sa kanila na masunog. (Tingnan Daniel 3)
Binabalot ito...
Malinaw na ang malayang pananalita, malayang pag-iisip, at malayang relihiyon ay bahagi ng parehong tela. Masyado silang bahagi ng pagiging tao. Sila ay mahusay na sinusuportahan sa Bibliya. Ang mga ito ay hinabi sa mas mahuhusay na pamahalaan sa ating panahon.
Kailangan natin silang alagaan ng mabuti. Kinakailangan ang mga ito para matutunan natin ang katotohanan, at tanggihan ang kasinungalingan -- at "Tumigil sa paggawa ng masama, matutong gumawa ng mabuti." (Isaias 1:16)
